Infernalsk heimvitisferð

Í mikudagsdimmuni er nýggja yrkingarsavnið "Heimvitisferðin" hjá Tóroddi Poulsen umrøtt. Eg var ikki so mikið sum greið yvir, at tað var komið út. Beate L.Samuelsen hevur eftir øllum at døma skrivað greinina, sum er óvanliga kritisk: "Yrkingarnar eru ikki serliga upplyftandi fyri tann, sum lesur tær, og skal ein anaysera hvørja yrking sær, kann spurningur setast við fleiri teirra, hvussu borðbærar summar eru...". Nú er tað jú ikki ofta, at fólkaligar treytir verða settar yrkingum og bara av hesi orsøk gjørdist eg nóg forvitin til at fáa fatur á bókini í ein fart og at lesa hana helst nógv skjótari enn hon varð hugsað. Tá eg hevði lisið bókina hugsaði eg, at greinin í Dimmalætting kanska í veruleikanum er eitt tíðindaskriv, sum minnir meira um eitt skundmikið ummæli. Og óansæð, tá talan er um Tórodd Poulsen, kann tað ongantíð vera nyttuleyst at venda tingunum við, so her kemur eitt ummæli, sum helst minnir meira um eitt eldhugað tíðindaskriv og sum kanska eisini er inspirerað av bóklinginum við gotiskari skrift og fascistoidum permu-estetikki, sum vit fingu í postkassan í gjárskvøldið saman við Dimmuni, við heitinum "Søgan um ein undurfullan faðir". Søgan hjá Tóroddi er helst mest um eina undurfulla móðir. Tað er móðir Havn, heimbýurin, sum meira enn nakað definerar yrkjaran og myndlistamannin og sum er hansara støðuga støði. 

Í nýggju bókini fær heimbýurin toyggið. Í fyrstu yrkingini leitar hin burturvilsti eg-persónurin aftur á slóðina á hesi Heimvitisferð, sum rættiliga skjótt gerst meira átøk eini Helvitisferð: ".. og inn í ein óuniligan buss/ bussurin verður drigin/ av fýra ferðir fýra rossum/ og vit skrambla avstað inn í tokuna/ grasið er grátt í støðum/ tað verður heitari og heitari/ vit koyra gjøgnum stórar logar av eldi...". Vit kenna bæði stíl og evni við dreymakendum, surrealistiskum ímyndum og marrukendum opinberingum aftur frá øðrum bókum hjá okkara mest originala samtíðaryrkjara. Summar yrkingar eru rættiliga abstraktar, bygdar upp um formligar mótsetningar, men fleiri av yrkingunum eru marrukendar lýsingar av onkrum, ið fer fram ymsastaðni í Havn, uttan fyri Gamla Kirkjugarð, á Steinatrøð, í Vágsbotni, Bøgøtu osfr. Og hóast surrealistiska árinið er rættiliga støðugt, tykjast sosiala indignatiónin og vónbrotið verulig við støði í núverandi gongdini í veruleikans heimlandi, t.d. í yrkingini FÓLKASKRÍMSL:

eingin vil taka tey niður

sjálvmorðshjúnini

sum hava hongt seg

út ígjøgnum

eitt tinghúsvindeyga

líkmoggararnir

innanfyri

hava nóg mikið við

at trætast um

kvotur av sjólátnum

so hjúnini

verða hangandi

enn eina tíð

ikki sum fuglaskrímsl

men fólkaskrímsl

tí fuglarnir hava longu

sett á tey

Politikarar hava mangan fingið óblíða viðferð í bókum og myndum hjá Tóroddi Poulsen, men nú ber av, og samfelagið kring Tinghúsið verður lýst sum depraverað og upployst av materiellari egoismu, grammleika og idioti. Vit kunnu kanska ikki allýsa Tórodd Poulsen sum politiskan yrkjara, men Heimvitisferðin líkist partvíst einum politiskt motiveraðum savni, har vónbrotið yvir høgrarák og grunnskygni í Føroyum merkist týðuliga. Í gamla bókhandli standa: "ferðaleiðaraskrokkar... og selja skræddar/ bøkur.." og sum heild stendur illa til, øll møgulig fáa av koyrlinum, eisini kommunuskúlin og myndfegni borgarstjórin fáa hvør sítt nefs. Í yrkingini TÍÐINDI stendur m.a. "kringvarpið sendir ikki gjøgnum luftina longur/ tí eingin almennur stovnur fær streym/ tó er landsjúkrahúsið undantikið/ har tey fáu ríku kunnu fáa sjúkuviðgerð/ øll onnur mugu lekja seg sjálv verða tey sjúk/ tað duga nøkur/ men tey flestu leggja seg at doyggja/ og tað hava altíð verið góð tíðindi/ at onkur doyr/ og so er gongd aftur í handlinum.."( s.50). Á bókasavninum er enn kaldari enn uttanfyri, tí: "savnið hevur ongan streym havt/ í áratíggjur// teldurnar standa innsmurdar/ í mannatrekki// bøkurnar liggja sløddar á gólvinum/ fá duga at lesa longur..." (s.53). Støðan er syndarlig. Norðurlandahúsið er at kalla avtoftað og fult av ymsum fuglum. 

Lýsingin av føroyska samfelagnum er sum heild dystopisk, satirisk og eitt sindur skemtilig. Føroyar eru í ólagi, og granskarar á setrinum húsast í kommunala vesinum í Mylnugøtu. Ringastu lortaspannina fáa fólk í Listasavninum oman yvir seg. Onkur heldur støðið vera eins lágt sum tað plagar at vera á baksíðuni á Oyggjatíðindum og kanska fer onkur at undra seg yvir, at tað yvirhøvur ber til at skriva tílíkt í einum yrkingarsavni. Men í listini ber alt til, og høvundurin leggur hóast alt opið navn til lammiterilsið. Eitt danskt orðatak snýr seg um at revsa tann tú elskar og lítið er at ivast í, at kærleiki og djúp vónbrot liggja aftan fyri tær hvøssu atfinningarnar. Endayrkingin "FARVÆL" minnir okkum á, at hetta einki hevur við veruleikan at gera, at talan er um ein íspunnan poesiheim, sum er fullur av frálíkum yrkingum sum t.d. ÁÐRENN FERÐINA:

í einum handilsvindeyga

situr ein gomul kona

við longum neglum

og broderar mynd

av tí gomlu havnini á húðina

á síni deyðu dóttur

hon skal vera so fín

áðrenn hon verður latin presti

men fyrst skal hon leggjast í saltlaka

so hon verður lættari at kenna aftur

sum samsýning fær mamman

allar tær følnaðu tulipanirnar

úti í nýggja kirkjugarði

Yrkingin stendur á síðu 14.

Tóroddur Poulsen: Heimvitisferðin. Mentunargrunnur Studentafelagsins 2012. 67 bls. 148 kr.

Soleiðis sær vakra bókin út. Ovast er ein mynd av eini hill á Gamla Bókhandli, sum hon tók seg út í gjár.

(KP)