Hvat varð av føroyska tónleikinum í KVF

 

 

Tann eini sangurin verður avloystur av tí næsta. Enskur poppmusikkur. Fyri sovítt ikki so galin tónleikur. Ein skuldi trúð at summarferian var byrjað. At vit koyrdu bil í útlandinum og vit høvdu tunað inn á eitthvørt lokalradio. Men nú varð klokkan 10 og fesk føroysk tíðindi eru at hoyra í hátalarunum. Vit eru framvegis í Føroyum.

Havi hug at spyrja, hvar varð av føroyska tónleikinum í Kringvarpi Føroya? Sjálvandi veit eg, at tað verður spælt føroyskt gjøgnum dagin. Onkuntíð meira, onkuntíð minni. Tað sigst, at samanlagt er talan um eini tríati prosent. Ivist kortini, um tað er so frægt, og eri annars av teirri hugsan, at hetta talið kundi verið væl hægri.

Tað koma allatíðina góðir sangir og frálíkar fløgur út, sum tíanverri sera sjáldan eru at hoyra í Útvarpinum. Nøkur løg verða møguliga tráðspælt í eina viku ella kanska ein mánað, og so hoyrir tú tey nærum ongantíð aftur.

Lat meg skunda mær at siga, at her verður ikki hugsað um egnar sangir ella áhugamál, men at eg, sum borgari í landinum og sum lærari í føroyska fólkaskúlanum, veruliga eri av teirri áskoðan, at Kringvarpið á tónleikaøkinum kann tæna fólkinum eitt sindur øðrvísi og heldur betri enn higartil.

Tíðirnar broytast og í dag kunnu børn og vaksin í telduni og í telefonini leita fram eitt ótal av sangum og videoløgum. At finna ta føroysku mótjavnvágina til útlendska árinið, er ein avbjóðing og uppgáva, sum vit mugu taka í álvara. Vit skulu ikki undirmeta ta ávirkan, sum miðlarnir hava á okkara børn og ungdóm.

Tí hava vit meira enn nakrantíð brúk fyri einum almennum kringvarpi, sum gerst ein góður felagsnevnari fyri føroyskan samleika og mentan.

Útvarp Føroya, sum serliga um morgnarnar savnar alla ta føroysku familjuna, eigur í størri mun at geva innivist til føroyskan tónleik. Á móðurmálinum er ein ótømandi goymsla av góðum og fangandi sangum, sum flestir føroyingar fegnir taka við sær gjøgnum dagin. Føroyski sangskatturin er kanska tann størsti í heiminum, um vit rokna útgávurnar uppá borgaran í landinum.

Í míni verð er tað løgið, at vit sum samfelag síggja eina æru í at skriva, syngja og samskifta á føroyskum, hví nærum alt lærubókatilfar í Fólkaskúlanum skal vera føroyskt, tá almenna kringvarpið hevur enskt sum høvuðs tónleikamál.

At enski tónleikurin partvíst tekur yvir um kvøldarnar og næturnar er at liva við, men hví ikki spæla meira føroyskt um morgnarnar og gjøgnum dagin, tá ið hetta er málsliga meira stimbrandi og fyri lurtaran eisini hugkveikjandi.

Kanska er tað meira kul at spæla enskan tónleik. Men ein føroysk public service støð hevur eyðsýndar skyldur og uppgávur, og tað átti ikki at verið so trupult at raðfest.

Tað verða framleiddar nógvar spennandi og viðkomandi sendingar millum ár og dag í bæði útvarpi og sjónvarpi. Tað einasta eg eftirlýsi er meira av føroyskum tónleiki.

Gjøgnum veturin hava vit lagt oyra til áhugaverdu sendingina LP in. Við onkrum hendinga undantaki, so verða enskar útgávur viðgjørdar og spældar, hóast fleiri føroyskur fløgur liggja á láni. Í væl skipaðu sendingini, Rót og Rútma er tað einans country frá útlandinum. So hava vit Áðrenn Elvis, sum ikki gevur pláss fyri okkara sangskatti. Og føroyski rokkurin er bert hendingaferð at hoyra í Ragnarokk. Er málið at publisera og spæla tað nýggjasta úr útheiminum, so verður playlistin eisini hareftir. Í sendingunum Turné og Vøkuljóð er føroysk eisini undirumboðað. Sjálvt sendingin Føroyskir Sangir er farin av skránni og Cantabile komin ístaðin.

Eg finnist ikki at góðum sendingum, sum í løtuni verða gjørdar, men eg skiljin ikki, at tað føroyska fullkomiliga skal smokka burtur ímillum.

Ífyllan, áðrenn og eftir tíðindasendingarnar, er eisini oftani útlendskur poppur.

Ikki tí, tey flestu av okkum dáma væl tónleik úr tí stóru verð, og summi vilja eisini halda, at nógv verður útgivið á føroyskum, sum betri hevði ligið í einari skuffu. Men stóru tilgongdina av heimligum dygdarútgávum, har sungið verður á føroyskum ella enskum, sleppa vit ikki uttanum. Í dag er sjáldan pengar í útgávuvirksemi og skulu okkara egnu listarfólk mennast og kanska eisini bróta ígjøgnum uttanlands, so mugu tey eisini hoyrast og viðurkennast í egnum landi fyrst.

Eg kann ikki annað enn harmast um, at teldurnar í útvarpinum í alt ov stóran mun skráseta og spæla útlendska tónleik framum føroyskan. At tónleikasendingarnar, sum hoyrast fleiri ferðir gjøgnum vikuna, spæla ensktmæltan tónleik.

Undantikið er líka tann eini dagurin um árið, har almenna kringvarpið einans spælir føroyskt. Hetta ljóðar næstan í og so forkunnigt. Veit ikki, um hesin dagurin kann ella skal rættvísgera nakað. Hevði skilt tað betri, um Útvarpið hevði ein serligan dag um árið, har einans altjóða tónleikur var á skránni.

Fólksins rødd er neyðug og gott kjak flytur okkum frameftir. Soleiðis er eisini í Kringvarpinum, har tilverurætturin skal finnast í stóra almenna rúminum og í

sakliga fría orðinum.

Tì vóni eg, at mítt íkast og sjálvur kritikkurin er vælkomin.

Sjálvandi kann eg hava yvirsæð ella yvirhoyrt okkurt. Tað kunnu vera serlig fyrilit, meiningar og grundgevingar til, at tónleikaúrvalið er sum tað er.

Vit kunnu venja okkum til næstan alt. Eisini at bakgrundin er fremmand og ikki gevur stórvegis meining. At okkara dagur gerst óviðkomandi poppur. Men spurningurin er, um tónleikur bara er tónleikur? Ella um fólk høvdu hugsað og reagerað øðrvísi, um framhaldssøgurnar um Harry Potter og Hobbin vórðu lisnir upp á enskum?!

Kringvarpið eigur framhaldandi at vera okkara fremsti mentanardepil. Tað er dýrt og krevjandi at framleiða føroyskt sjónvarp, men tað er sera lagaligt og nærum kostnaðarleyst hjá Útvarpinum at spæla føroyskan tónleik.

Í skrivandi løtu havi eg við hálvum oyra lurtað eftir útvarpinum. Nú er døgurðatónleikur á skránni. Tú kanst hóskandi spyrja á hvørjum máli?!

Steintór Rasmussen