Vit hava rættiliga ofta yrkingar og yrkingaummæli á listablogginum og onkursvegna verður skaldskapurin á óbundnum máli við sviðið soð. Hetta botnar sjálvandi eisini í, at skaldsøguútgávurnar eru færri í tali enn yrkingarsøvnini, men hesa vikuna gera vit eitt sindur burtur úr prosaskaldskapi og hava hvønn dag prosabrot á blogginum. Í dag er tað tann dugnaliga Sissal Kampmann, sum er á skránni. Hon hevur givið tvey yrkingarsavn út, sum bæði eru ómetaliga góð, tað fyrra er ein bókmentalig sensastión, tí fyri tað savnið fekk yrkjarin danska debutantprísin. Hon hevur ein heilt serstakan stíl, yrkingarnar eru í støðum episkar, hennara prosa tykist hinvegin lyrisk, full av leitandi, dreymakendum endurtøkum við skiftandi sjónarhornum, konsentrerað uttan millumforkláringar. Her er brot úr eini komandi bók hjá henni:
Eg haldi, at vit
skulu tosa um okkurt annað fyrst.
Einaferð
sá eg eitt træ. Eg hoyrdi vindin í trækrúnunum. Bløðini vóru tung og stór, men
á trøunum vóru ongar fruktir. Nei, har vóru ongar fruktir, men bløðini vóru
tung og stór og brún, heilt har uppi yvir vegnum, og eg mátti leggja høvdið
afturá fyri at síggja tey.
Eg
legði høvdið afturá. Eg sá tey móti svarta stjørnuhimmalinum. Vindurin var
kaldur. Vindurin var kaldur og vátur, og eg sá ljós. Eg sá ljós og eg føldi
kalda vindin í andlitinum. Eg visti, at tá náttin var liðin, var henda sjónin
burtur. Men eg visti eisini, at hon fór at koma aftur næsta kvøld. Næstu nátt.
Næstu nátt og næstu nátt.
Og
næturnar. Allar næturnar.
-
Nei. Eg hugsi ikki tað, sum tit hugsa. Langt frá. Eg hugsi Ikki um kærleika og
samanrenning. Um heit orð og bleytar favnar. Nei.
Salt.
Eg hugsi um salt. Saltið er í æðrunum, saltið er í sjónum, saltið er á
breyðnum, saltið er á varrunum. Saltið er á vindeygunum. Saltið fær alt at
rusta. Rustur er vakur. Liturin og tað krakeleraða á rustinum er nakað av tí
vakrasta eg nakrantíð havi sæð. Og saltið er innan í, og eg føli, hvussu tað
gresjar, tá tað flýtur í likaminum saman við blóðinum. Út í kjøtið.
Saltið
fær eyguni hjá mær at hovna. Ringurin, sum eg altíð havi haft á fingrinum,
passar heldur ikki longur.
Tað
var aftaná eg lærdi, hvussu mann drepur sína familju, at hann ikki passaði
meir.
Salt,
salt, salt.
Saltið.
Tí
bíbilska saltinum, havi eg onki til yvirs fyri. Í veruleikanum er ikki so nógv
at hava nakað til yvirs fyri.
Uppgevandi
er tað ikki. Nei. Tað er gevandi.
Eg
lati hurðarnar upp. Men um náttina fór hon upp av sær sjálvum. Hon, sum hevur
tvær helvtir.
Hann
datt oman. Eg sá hann ígjøgnum vindeygað.
Kroppurin.
Armarnir út til síðuna.
Eg
tók hendurnar upp fyri munnin.
Í
sekundunum, fallið vardi, hugsaði eg hansara tankar. Eyguni hugdu og hugdu og
sóu. Sóu kroppin detta í fríum falli. Hoyrdi tankarnar, sum vóru doyvdir. Tá
visti eg ikki av hvørjum. Salt, salt, salt. Eg visti ikki, um tað var eitt
berg, hann datt oman av, ella um hetta var ein illa grivin garður. Niðanfyri
vóru klettanir. Stórir, ljósabrúnir. Sólin hevði turkað teir. Frammanfyri
havið, sum skolaði og breyt stillisliga inn á fjørðuna. Fallið vardi ikki
longi. Nei, tað vardi ikki longi. Hann rakti við høvdinum fyrst. Lá stillur.
Eyguni sóu og sóu. Blóð? Nei. Bara kroppurin. Hárið á brúna steininum.
Løgið,
mátin kroppurin hevði lagt seg. Sum um hann arbeiddi við lendinum. Eg hevði
ikki tikið hendurnar frá munninum, fyrr enn hann reistist aftur. Reisti seg og
klintraði upp eftir síðuni á berginum, hann akkurát var dottin oman av.
Fallið
var óhugnaligt. Kroppurin var óhugnaligur. Hárið var hjálparleyst. Havið var
trúfast. Sólin var heit. Uppgongdin var ræðandi.
Hann
kom upp á slætt. Hann kom inn. Hann setti seg niður.
Vatnið
dreiv av klæðunum. Kowboybuksunum og eini ullintari troyggju. Brúnt hár. Hann
fekk sær eina øl. Lenaði seg afur í lága, djúpa stólinum frammanfyri
vindeygunum sum vóru so stór at tey fyltu allan veggin og lótu alt koma inn sum
var uttanfyri, um mann tímdi at hyggja. Út.
Og
so kom hon.
Hon
stóð beint har. Hon sum vit kenna.
Hárið
var klipt í eina av hesum frisurunum, sum tey fægstu klæða. Heldur ikki hon.
Salt,
salt salt.
Í
kroppinum hjá henni. Í kroppinum hjá mær.
Tað
hevði lagrað seg í andlitinum. Hoyrdi, hvussu tað gresjaði og fleyt tjúkt og
krystaliserað í æðrunum hjá henni. Inn í meg ígjøgnum teppið á gólvinum.
Tenninar vóru brotnar. Óregluligar. Kroppurin var minkaður. Blotnaður. Týsnaður
upp. Á fótunum stúvlar, sum ongin gongur í longur. Svartir. Pedagogagtigir. Við
einum seymi gjøgnum miðuna. Snápulturkaraskógvar. Eg visti, at her var onki,
sum tað átti at vera.
Og teir komu alla staðni frá. Lágir, myrkir. Undirarmar fullir av vøddum, sum
hingu dovnir niður við kroppinum. Óndskapurin inkarneraður. Ongin kennur
hansara uppruna, og tíðin er ov stutt til at greiða hesa fløkjuna. Ikki
sannheit? Og ja, eg kundi greitt tykkum frá, hvat eg tosi um, men tað býr undir
okkum, og vit hoyra tað, tá vit lurta. Væl. Væl. Væl. Eftir. Tað ljóðar sum
jarðskjálvti. Tað kennist sum jarðskjálvti. Hoyr. Hoyr. Hoyr. Shssssshhhhh!
Lurta.
Spakuliga
veksur ljóðið upp úr kjarnuni. Murrandi sum ein
fressur, sum liggur dovin á gólvinum. Hesin lítli kroppurin. Er tað hann, sum fær
alt at fara í eginsvingningar. Tí hygg. Alt fer at ristast. Hygg postalínið í
gamla skápinum aftanfyr glashurðanar við sprossum. Tað livur sum dansarar á
pallinum. Úti av takt, men insisterandi. Krevjandi.
Hygg,
hvussu myndirnar av familjuni í glasi og rammu darra og klirra mót blomstruta
tapetinum, sum er gulnað av tíð, av royki úr brenniovninum og av ræddunum, sum
hava ljóða í rúminum gjøgnum tíðirnar. Fetunum, sum hava gingið eftir gólvunum.
Vasarnir við blómum, sum gentan keypti sama dag ridla á hvíta, stívaða dúkinum.
Vatnið spruttar út á dúkin. Letur mynstur liggja eftir. Stólanir flyta seg.
Ongin tyngd av kroppum. Klokkan á vegginum missur tamarhaldið á tíðini. Og
fuglarnir flúgva suðureftir. Tikk, takk, tikk, takk, takk, tikk.
Lat tær reyðu gardinurnar aftur.
Beinanvegin.
Lat
hurðarnar aftur. Vit hava ikki tíð til hetta!
Hon
stendur á gólvinum. Hyggur at mær. Eg føli. Salt.
Eg
føli.
Salt.
Eg
føli.
Renn,
renn, rennur. Hon rennur sum streymur í á. Kroppurin er tungur og vøddarnir
flyta seg ikki. Salt. Salt. Salt. Í maskinuni.
Upp
gjøgnum myrku, trongu trappurnar. Hvar eru vit? Sjálvandi í einum húsi. Ja,
hvar aðra staðni?
Upp
á loft. Tit stóðu allir har. Áhhh, tryggleiki. Kom til mín.
Og
so var tað gloymt aftur. Inni í køkinum. Bíða eftir mær. ikki fara út gjøgnum
hurðina. Ikki halda, at eg kann vera einsamøll her. Inn í køkin. Inn í handan
satans køkin. Høvdið er so tungt. Eg havi akkurát smekkað tað í ein brúnan,
sólturkaðan stein niðri í fjøruni, frammanfyri húsini á eggini við teim stóru
vindeygunum. Hygg, har standi eg og síggi, síggi. Síggi.
Salt.
Salt. Salt.
Høvdið
er tungt. Tað vigar trý kilo. Eg orki ikki at lyfta tað upp. Hvat sigur hon?
Sigur hon "salt", ella sigur hon "far eftir henni"?
Speglið
er brotið. Hitt lítla ovala speglið, sum altíð hevði hingið við síðuna av
vaskinum. Tað, ið hevur krakeleringar og er irrað. Tað var í hesum speglinum,
hon sá myndina, av sær, hvønn morgun, hvønn døgverðatíma, aftaná hon hevði
smurt smyrjubreyðið við egg og sild og karsi og eplasalati og saltkjøti og
sky og livurpostei við bacon við tomat og majones við fiskaflaki frá
botninum.
Hvørt
kvøld, tá útvarpið sendi tónleik út í rúmið og vindurin skræddi í húsatekjuna.
Skræddi í klædningin. Summarkvøld, tá hon hugdi niðan í bøtin og sáturnar stóðu
á rað.
Pausa.
Her
inni, frammanfyri speglinum liggji eg við høvdinum á linoliunum. Eg orki ikki
at lyfta tað!!!!!
Grulvi,
grulvi. Grulvi. Salt av sveitta.
Úti
í gongini er tómt.
Salt.
Salt í blóðnum. Maskinan arbeiður.
Eg
lati meg í løriftskógvarnar, sum eg ikki eigi. Teir eru bláir. Teir eru mína
stødd.
Hond
á hurðakarmin. Vinstra strekt framm.
Uttanfyri
er alt.
Eg
síggi teir hyggja inn gjógnum lítla holið.
Detti
oman. Oman í køkin. Men hví er ein hurð við síðuna av køliskápinum? Ein
tvíbýtt hurð við svørtum aftanfyri? Hví standa tit í hurðini. Hví eru tit ikki
líka stórir. Hví ert tú helvtina so stórur sum tú? Hvat er hatta fyri ljóð tit
siga? Hvat er hatta fyri sangur, tit syngja?
Pausa
Tað
finnast kærleikssøgur. Í tveimum pørtum. Tær kunnu eisini latast upp. Sanniliga
sigi eg tykkum, at tær kunnu latast upp.
Um
tú spyrt meg, um tú spyrt meg. Um tú insisterar, so
minnist eg. Eg
róti og róti í minninum, og togi framm, taki fram, sorteri, og leiti har inni.
Og so kemur alt fram og so minnist eg væl. Meðan eg hugdi eftir hasum ræðuliga
filminum. Tá helt eg fyri munnin, fyri enn einaferð at kvala surklandi ljóðini,
sum komu upp gjøgnum hálsin. Onkustaðni innanífrá. Eg sá og sá og sá hann leypa
upp á hurðina á wc´num. Svingaði seg inn yvir kantin, og læt hurðina upp
innanífrá. Vakurt var tað, og eg sá bara beinini hjá honum eina løtu.
Kowboybuksur. Yvirkroppurin var burtur. Hvat gjørdi hann? Hvør var har inni?
Hví var hurðin stongd spurdi eg meg sjálva, men eg visti tað væl. Innaní. Græt
eg. Og so sá eg knappliga alt ov klárt. Mintist knappliga alt ov væl. Er tað
ikki fitt? Og ja, nú kemur tað aftur: Salt. Salt. Salt. Á varrunum. Hjá tær.
Hjá mær. Hjá okkum. Hoyra tit?
Pausa.
Kanska
skuldi eg ikki sagt: OG so… men tað eri eg noydd til, tí eg haldi, tað er so
poetiskt. Hoyra slík orð ikki neuttup til í kærleikssøgu aldarinnar? Men sig
mær, er hon longu søgd, ella er tað loyvt, at skriva hana av nýggjum, tí sum
vit vita, so er henda longu skrivað í seinastu øld. So er tað helst loyvt at
taka yvir? Føra arvin víðari. Inn í nýggju tíðina. Inn í mína tíð, sum sigur
tikk, takk, tikk, takk, takk, tikk. So vakurt er tað at síggja kroppin boyggja seg
inn yvir hurðina. So vakurt er tað, at lata sorgina og longsulin, hesi stóru,
stóru orðini, fylla allan kroppin. Lata tey flóta og taka yvir. Salt. Salt.
Salt. Á fingrunum.
Eg
taki upp eftir mær. Ruddi høvdið upp. Sorteri og leggi í reinar skuffur. Lati
tær aftur. Hyggi og veit, at eg veit, hvat er í teimum. Tað er sissandi.
Trygt. Eins trygt og vitanin um at tit stóðu í gongini hasar fáu minuttinar.
Inntil alt var burtur aftur. Sum náttin. Men eftir náttina, kemur kvøldið. Og
náttin. Aftur. Er alt trygt. Við salti. Salti á varrunum.
(KP)