Tuesday, March 20, 2012

Eitt sindur um kritikk og Wich

Eg las eitt avbera fínt ummæli í Weekendavisen í gjár, og ikki fyrr enn eg hevði lisið fleiri greinar legði eg til merkis, at blaðið var frá síðsta mánaða. Men tað ger einki, bóka- og mentanarsektiónin í Weekendavisen eru líka væl lesandi eisini tá tær ikki eru spildurnýggjar. Ummælið var sera atfinningarsamt ella í grundini negativt. Lars Bukdahl ummældi nýggju bókina hjá unga danska bókmentaliga stjørnuskotinum Josefine Klougart, hvørs allarfyrsta bók "Stigninger og fald" heilt óvanligt fekk stóra heiðurin at vera í uppskoti til Bókmentaheiðursløn Norðurlandaráðsins. Ummælið er gott tí tað gevur lesaranum hóming av hvat fyri bók talan er um, hvussu hon er skrivað og so argumenterar ummælarin væl fyri síni støðutakan. Hann endar við at skriva: "For det er jo ikke sådan, at det er forbudt at skrive lyriske, humorforladte slowmotion-romaner om unge kvinders skrøbelige følelsesliv. Eller det er det måske, men jeg ville så gerne overbevises til at udstede en særlicens af den poetiske prosas klare og vilde syner og introspektive (nok så langsomme) energi. Det er bare ikke muligt, når øjenlågene bliver så forbandet tunge på både læseren og forfatteren.". Altso er bókin keðilig, ella er hon tað? 

Mær dámar sum heild negativ ummæli, tí negativ ummæli og kritiskar útsøgnir provokera til eftirhugsan og úr eftirhugsan kunnu spretta spildurnýggir tankar og menning. Í Føroyum síggja vit enn æviga lyndið til at dyrka tað óseriøsa herðaklapparíið heldur enn tað seriøsa ummæli, og tí er tað ikki ofta, at útsagnir í fjølmiðlum um mentan og list fáa meg at steðga á og lurta. Hetta er tó hent fleiri ferð seinastu tíðina t.d. tá Hanus Kamban ummældi týðingina hjá Agnari Artúvertin av Edgar Allan Poe "Smettuhjarta og aðrar søgur" í In mente mikudagin. Hann rósar týðaranum fyri at royna at taka í egnan barm, men sigur samstundis, at hann ikki er nøgdur við bókina og hann er rættiliga avgjørdur, tá hann staðfestir, at Agnar Artúvertin ikki dugir nóg væl føroyskt og at hann heldur ikki dugir nóg væl enskt, tá hann t.d. týðir enska orðið impulsive til at merkja viðkvæmur. Týðingina av kendu yrkingini Ulalume heldur Hanus Kamban vera ómusikalska, óneyva, ørindislagið er ikki endurskapt og fleiri av orðunum í yrkingini eru ikki nær í námind av upprunayrkingini. Soleiðis er tað og tað hevði kanska verið hugnaligari um Hanus Kamban helt bókina vera góða, rósti henni osfr. men spurningurin er hvussu nógv nakar hevði fingið burtur úr slíkum fittligum rósi. Tað er yvirhøvur ikki lætt at finnast at í okkara lítla samfelagi, og eg haldi, at vit skulu øll somul vera fegin, tá tað hendir. Hattin av fyri djarvum og vitandi ummælarum sum Hanusi Kamban, Carl Jóhan Jensen, Høgna Djurhuus, Bergi D.Hansen, Turið Sigurðardóttir, Inger Smærup Sørensen og øllum hinum, sum tora at finnast at listini og kervinum kring listina og at argumentera fyri teirra kritikki alment í Føroyum.

 –Um mær dámar negativ ummæli, átti eg at verið ovfarakát, tá Ole Wich mest sum av handahógvi fer undir at húðfleingja onkran part av føroyska samfelagnum. Og av tí, at hansara kritikkur hesa ferð er vendur móti listablogginum, var tað eisini við áhuga, eg setti meg at lesa hesa nýggjastu skoluna, men hon er ómetaliga drúgv m.a. av tí, at Ole Wich nýtir høvið at greiða frá ymsum av sínum egnu verkum, sum hann heldur, at Inger Smærup Sørensen skuldi havt tikið við í fyrilestri, sum hon helt, tá Anton Petersen fekk ársins Gávugóðs frá Torvald Poulsen av Steinum.

Er lesarin nú ørkymlaður, so haldið okkum til góðar, vit taka samanum. Altso innleggið hjá Ole Wich snýr seg um, at Inger Smærup Sørensen ikki hevur sýnt hansara verkum nóg stóran ans í sínum fyrilestri um modernaðan estetikk, har hon í staðin fyri miðsavnaði seg um Hitt føroyska skjaldraveldi og Tórodd Poulsen, ið sambært Ole Wich eru meira ómodernaðir enn hann sjálvur. Hartil er bert at siga, at verkini hjá Ole Wich tíverri sakna kvalitet til tess at fullfíggja tann modernitet, sum hann sjálvur heldur verk mugu vera merkt av, um tey eru gjørd við teldu ella fartelefon. Eg giti bara, at raðfestingin hjá Inger Smærup Sørensen er grundað í listarligari dygd ella mangul uppá sama. Fleiri av verkunum hjá Ole Wich tæna gamaní sympatiskum endamálum, t.d. homoFObiaflaggið, sum er endurgivið í bókini Livandi list (s.246-250) hjá Inger Smærup Sørensen, men stór listaverk eru tey ikki. Tað er annars áhugavert, tá Ole Wich og onnur við honum finnast at yrkisførleikanum hjá okkum á listablogginum út frá eini at síggja til álvarsligari stúran fyri felagsstandinum í samfelagnum. Serliga tá hugsað verður um, at okkara arbeiði er fullkomiliga sjálvboðið og at vit higartil ikki hava fingið eina krónu fyri okkara arbeiði. Vit gera hetta við gleði og av áhuga, men eisini orsakað av eini indignatión yvir ta líkasælu, sum merkir listaviðgerðina í okkara landi, bæði tá tað kemur til fjølmiðlarnar, politisku skipanina og stuðulsskipanina, ikki minst. Eg dugi til dømis illa at fata tað sum annað enn eina gølu, at Ole Wich fekk eitt hálvt ár av stuðli frá Mentanargrunni Landsins til at gera eitt so mikið vánaligt og einkisigandi verk sum hugA. http://listinblog.blogspot.com/2011/08/olavskuframsyningin-2011.html
(KP)