Árið ið fór innan listina 1. partur

2010 var í grundini eitt mentanarliga sæð rættiliga afturlítandi ár. Ein stórur partur av bókunum, sum komu út, snúðu seg um fólk fyrr í tíðini, eins og mentanarpolitikkurin tóktist at kalla fornur. Glaðbeintar fylgja vit rákinum og skoða aftur á árið og fara í fýra greinum at minnast tær størstu hendingarnar í 2010 og fegnast yvir bestu listaupplivingarnar

Allarfyrst vilja vit ynskja øllum eitt gott nýggjár. Harumframt vilja vit takka øllum okkara lesarum og teimum mongu, sum hava latið okkum myndir og tekstir til listabloggin og tíðarritið Listin i 2010.

8. januar: 6. árið á rað, var Ólavur Jakobsen vertur á árligu Nýggjárskonsertini hjá Føroya Symfoniorkestri í Norðurlandahúsinum. Á skránni var tónleikur m.a. Rossini, Verdi, Bellini, Berlioz, John Williams, J. Strauss, umframt nýskrivaðan tónleik eftir Bjarna Restorff og Sunleif Rasmussen. Solistur á konsertini, var russiska songkvinnani Maria Lyudko. Hon framførdi m.a. Casta Diva og I Could Have Danced All Night, umframt aðrar perlur úr opera og operuttuheiminum.

15. januar fekk Kári P Mentanarvirðisløn Landsins og Laura Joensen fekk Heiðursløn Landsins. Hetta var gleðiligt, men seinni vísti tað seg, at hesar umráðandi mentanarheiðurslønirnar skuldu sparast burtur. Oddfríður Marni Rasmussen, formaður í LISA mótmælti og heiðurslønirnar vórðu bjargaðar. Her er eitt link til opna brævið hjá Oddfríði: http://listinblog.blogspot.com/2010/09/formaur-i-lisa-motmlir-skerjingum.html

30. januar høvdu Tóroddur Poulsen og Kim Kristensen saman við royndum tónleikarum eina áhugaverda jazz ´n´poetry framførslu í Klingruni í Norðurlandahúsinum. Finnur Hansen tók framførsluna upp, ið seinni í ár varð givin út á fløgu: http://listinblog.blogspot.com/2010/08/fralikt-utsyni-til-oyruni.html

Tóroddur Poulsen gav harumframt út yrkingarsavnið Eygnaholur og um hesa bók skrivaði Kinna Poulsen m.a. "Tóroddur Poulsen hevur latið nýtt yrkingasavn úr hondum á donskum og føroyskum. Savnið eitur Eygnaholur Øjenhuler og kemur út á danska forlagnum Edition After Hand, sum áður hevur givið nøkur søvn hjá Tóroddi Poulsen út. Eygnaholur er ein lítil bíligbók, 71 síður til støddar, sum ikki er eins vøkur og bøkurnar hjá Tóroddi plaga at vera, tá hann sjálvur prýðir tær eins og hann hevur prýtt nýggja savnið Rend, sum kemur í nærmastu framtíð. Lesarin kennir seg beinanvegin heima í Eygnaholum í hesum serliga universi, sum er Tóroddur Poulsen og sum vit minnast aftur frá t.d. Útsýni. Skundmikli lesarin kann kanska hugsa, at yrkjarin í støðum er farin at líkjast sær sjálvum nakað nógv í sínum rutineraðu, endaleysu negatiónum, abstraktiónum og tautologium. Men hesar yrkingarnar skulu ikki lesast skjótt, tí tær eru skrivaðar spakuliga. Tá tú nú meira hóliga lesur lítla savnið umaftur, fært tú eyga á allar tær góðu yrkingarnar, ið koma sum perlur á snóri heilt frá byrjanini við fínu byrjanaryrkingini, sum er snarað kring orðatakið um at fara yvir um ánna eftir vatni.

Tað er málið, yrkingarnar ella listin, sum egið ættar seg eftir og sum fungerar sum fatanarkarmur og sum sjálv meiningin við stokkutu tilveruni, har deyðin lúrir aftan fyri hvørt horn. Fleiri staðni verða eydnuríkar, lívsjáttandi løtur beinleiðis knýttar at deyðanum á sama hátt sum vit síggja í báðum teimum siteraðu yrkingunum omanfyri, men eisini í einføldu, men eydnuríku upplivingini at eta eitt súrepli:

eti tað
rotna súreplið
hugsi um
hvussu eg sjálvur
fari at smakka
niðri í moldini
og eg veit væl
at eg ikki eri ein frukt
men tað hugsa
maðkarnir ikki um
heldur ikki um eg
liggi og leingist
eftir bara einum
súrepli aftrat.

Í januar er tað, at veitingarnar til listina verða býttar. Í ár fekk tónaskaldið Tróndur Bogason Hansen ta eftirynsktu stóru starvslønina uppá trý ár. Vit høvdu á listablogginum eina samrøðu við tónaskaldið, ið varð gjørd áðrenn hann fekk starvslønina http://listinblog.blogspot.com/2010/07/listafolkavital-trondur-bogason.html

14. februar 2010 var stovnandi aðalfundur í grafikkfelagnum Steinbrá. Fundurin varð hildin í Steinprenti, Grafiska Verkstaði Føroya, sum heldur til í søguligum hølum á Skálatrøð í Havn. Steinbrá er sjálvstøðugt áhugafelag, men endamálið er at stuðla virkseminum í Steinprenti, har spennandi framsýningar standa fyri durum. Einstaklingar, virki og fyritøkur kunnu tekna limaskap í Steinbrá. Árliga limagjaldi varð sett til 500 krónur fyri einstaklingar og 2000 krónur fyri virki, fyritøkur og líknandi. Fyri limagjaldið fáast nógv grafisk prent, sum eru gjørd í Steinprenti og innbjóðingar til framsýningar, fyrilestrar og onnur tiltøk.

Á stovnandi aðalfundinum í Steinbrá var trímannanevnd vald, sum eftir fundin skipaði seg soleiðis: Birgir Kruse, formaður, Bárður Jákupsson, skrivari og Gyðja Hjalmarsdóttir Didriksen, kassameistari. Grannskoðarar eru Heri Mørkøre og Kjartan Kristiansen. Til ber at tekna seg her: hjalmarsdottir.didriksen@gmail.fo

Sum eyka ágóða hevur Steinbrá undir fyriskipan Birgirs eisini eitt lítið filmsfelag, ið sýnir listafílmar:
http://listinblog.blogspot.com/2010/11/svartur-sannleiki.html

21. februar fyllti Listasavn Føroya 40 ár og var hetta sjálvsagt ein gleðilig hending, ið varð fagnað við mongum røðum. Tann stuttligasta var tann hjá mentamálaráðharranum og í grundini má hetta sigast at vera stuttligasta røðan í 2010. Helena Dam á Neystabø segði millum annað “ Eg datt nú ein dagin fram á eina skjótt 5 ára gamla oddagrein í MFS-blaðnum, har greitt verður frá almennum fundi í Norðurlandahúsinum við heitinum “Hvat er list”. Greinskrivarin heftir seg serliga við, at ein av okkara stóru mentamonnum, Eyðun Johannesen legði fyri við at staðfesta, at fyri honum vóru tvinnir hættir at tosa út frá heitinum, “hvat er list”: 1. Fyrsti var at tosa um, hvønn leiklut og týdning, listin hevði í samfelagnum, 2. og hin seinni var at seta seg sum dómara yvir fyri hvørjum einstakum listarverki, um tað var nóg gott ella ikki fyri at fáa loyvi at rópa seg sjálvt “listarverk”. Eyðun segði seg sjálvan halda tann fyrra spurningin vera nógv meira áhugaverdan enn tann seinna. Og greinskrivarin heldur fram: ”Listarfólk, sum klandrast um, hvat ið er nóg gott til at vera kallað “list”, er ikki nakað nýtt í Føroyum, tvørturímóti er hetta heldur ein “never ending story”, sum í roynd og veru ikki er serliga áhugaverd. Nógv áhugaverdari hevði verið at hugsað meiri frameftir, um hvussu vit kundu stimbra føroyska listaumhvørvið sum heild.”” Nú ljóðar hetta kanska ikki so stuttligt, men stuttligt er, tí tann Eyðun, sum landstýriskvinnan siterar er í veruleikanum ikki ein av okkara stóru mentamonnum, Eyðun Johannesen, men harafturímóti fólkalívsfrøðingurin Eyðun Andreassen, ið illneitaðist fyri fimm árum síðani inn á tað, hann nevndi teir sonevndu listaserfrøðingarnar. Í grundini vóru hansara staðfestingar soleiðis sum tær vóru førdar fram á almennum fundi í Norðurlandahúsinum á so ljótum og ógvisligum støði, at tær í sær sjálvum leiddu tað tá nýggja listastríðið inn á eina harðari og erindaleysari leið. Tá vit so fimm ár seinni hoyra mentamálaráðharran halda røðu um frið í Listaskálanum og taka dømi í júst úttalilsum frá hesi somu røðuni hjá Eyðuni Andreassen, ja so kunnu vit ikki annað enn flenna, tí nú er nokk grátið. Men eitt er vist og tað er, at tað ikki hjálpir at dúva uppá rindalistiska hugburðin, sum hevur verið ein av orsøkunum til ófriðin.

23. februar staðfesti formaðurin fyri stýrið í Listasavni Føroya, at Bládýpið, sum er kend millum manna sum Bingjan hjá Tróndi Patursson skuldi verða verandi á savninum. Seinni broytti eisini leiðarin, Helgi Fossádal meining, ein sáttmáli varð undirskrivaður og hervið endaði eitt longri kjak.
http://listinblog.blogspot.com/2009/07/tomir-kassar-troka-listina-ut-ur.html

Her eru myndir frá teirri umfatandi renoveringini av bingjuni
http://listinblog.blogspot.com/2010/07/bladypi-umbroytist.html

Á Grækarismessu 12. marts læt framsýningin Svart og Reytt upp i Steinprenti. Kinna Poulsen kurateraði framsýningina og skrivaði m.a: Á Grækarismessu í ár verða framsýningarhølini hjá Steinprenti á Skálatrøð skrýdd í júst somu litum sum fuglurin, ið fær serligan ans henda dag. Men tjaldurslitirnir við reyðari og svartari tekning á hvítari grund tóktust eisini sum upplagt litaval, nú Grafiski Verkstaður Føroya fór í gongd við at skipa fyri eini lit-tematiskari framsýning. Orsøkin til hetta er meira listarlig og grafiskt grundað, enn hon er tjaldurslig.

Tó at litirnir eru avmarkaðir, er fjølbroytni serstakliga stórt á framsýningini, ið inniheldur verk hjá ellivu sera ymiskum listafólkum, sum øll vísa okkum teirra boð uppá grafiska sannleikan; svart og reytt uppá hvítt, ella øvugt eins og í spildurnýggja kolasvarta prentinum hjá Tóroddi Poulsen (1957) við áhugaverdu yvirlýsingini "VEGNA PLÁSSTROT Í HELVITI ER NÚ LOYVT AT ROYKJA DREKKA BANNA HORAST Á/Í HIMNI".