Permumyndin er enn sum áður upprunaprent, sum verður
framleitt í Steinprenti til Vencil, og hesa ferð er tað Torbjørn Olsen, sum
hevur teknað á steinarnar niðri á Skálatrøð. Myndevnið er reyðgrønt og religiøst við gulum strálum, so tað riggar væl til júst farnu jólahøgtíð, sjálvt um tað í roynd og veru snýr seg um
eina illustratión av einum páskaleikriti. Tað er Alexandur Kristiansen, sum
leggur út við trimum fínum yrkingum, sum av fyrstan tíð vórðu almannakunngjørdar her á
listablogginum. Alexandur Kristiansen hevur síðan ta fyrstu útgávuna í 1968, givið út
22 bøkur, og hevur harumframt verið virkin og dugnaligur týðari. Nógv munu kenna
hansara barnasangir, "Eitt lítið skýggj", "Lummalykta Óli"
osfr., og sambært bókmentasøguni hjá Árna Dahl snúgva yrkingarnar seg um náttúruna,
kvinnuna, ástina og deyðan. Lagt kundi verið aftrat, at summar av yrkingunum
eru um mál og um at yrkja, og neyvan hevur nakar fuglfirðingur skrivað so nógvar
alsknar lýsingar av Havnini sum hesin. Síðstu árini hevur Alexandur Kristiansen
arbeitt við einum øðrum meira óítøkiligum yrkingarslagi. Hesar yrkingarnar eru
meira surrealistiskar, dreymakendar minni mimetiskar og siðbundnar enn tær hava
verið áður og spennandi er, tá ein svørthvít, kám fotomynd gerst byrjanin til
eina skyggjandi gula yrking, ella tá ekspressionistiski meistaramálarin brúkar
sína egnu húð sum lørift. Eg gleði meg til yrkjarin loypur heilt út í tað ótøkiliga
løgna í einum komandi yrkingarsavni.
Nýggju yrkingarnar hjá Katrini Ottarsdóttir eru framúrskarandi.
Tær eru á somu leið innihaldsliga, sum yrkingarnar í vælumtókta debutsavninum, tí
vit eru enn stødd í tí forbannaða, grundleggjandi barndóminum, men tær eru
betri, um somu tíð neyvari, opnari, musikalskari, meira kenslubornar við minni
av sentimentaliteti og við reglum, sum koma púra óvart á lesaran. Mitt í einum
ekspressivum eldhavi kemur ein regla so neyv, so turrislig, so gróðrarmikil, so
rørandi, at hon slær luftina úr lesaranum: "tá hitin frá logandi jesusbíløtum
uppi yvir barnasongum/ verður ov ørandi nærgingin/ sleppa børnini kanska at
sova á deiliga kalda gólvinum við/ fótalagið/ hjá teimum vaksnu sum ikki enn
eru vaknað". Støðið er tindhøgt í øllum trimum yrkingum, ið skapa stórar vónir
til komandi savnið hjá Katrini Ottarsdóttir. Enn eina komandi klára kvinnuliga føroyska
yrkjararødd eiga vit í Lív Mariu Róadóttir Jæger, sum hevur sjey
stuttprosatekstir við í Vencil 14, tann næstseinasti, Panikkkærleiki er gott dømi um málið og
stílin í hesum tekstunum, sum um somu tíð eru hvørkisliga neyvir og svakliga
ekspressivir og intensir við denti á likamligar reaktiónir á sama hátt sum í
søgum hjá danska høvundinum: Naja Maria Aidt.
Panikkkærleiki: Samrøðan er eitt træ. í býnum,
í eini park. Vit klintra upp, setningarnir eru
blaðungir og ljósagrønir sum vár. Tú sigur, og
so sigi eg, og so sigur tú. Eg ímyndi mær mínar
kenlur sum evarska smá kykt, tey eta hol á húð-
ina - skyggjandi, blásvartar klukkur, tæra mín
kropp. Óhugnaliga skundisliga. Tað skriðar
undir tunguni og longri afturi í munninum, við
vísdómsjakslarnar. Eg smakki blóð og jarn og
skordýr. Hvussu langt verður mítt lív? Tíni eygu
er úlvaeygu; fremmand og eingi svar. Tá tú fert
heim, raplar mín beinagrind - klokkan, hon er
seriumordari, hon tekur lívið av mær, av tíðini,
av nú, av tá, av kanska í morgin. Hvussu langt
verður mítt lív? Nóg langt at bíða eftir tær.
(s.30 í Vencil 14)
Stuttsøgan hjá Oddvør Johansen tykist eitt sindur
melodramatisk, sjálvt um hon evnisliga bæði er nútíðarlig og veruleikakend, so
veruleikakend, at hon í roynd og veru og í staklutum minnir um onkran líknandi
tilburð úr okkara umhvørvi. Søgan eitur "Niður við nakkanum", hon er
søgd við stórum samhuga við mannliga høvuðspersóninum, sum eftir drúgt samlív
við konu og børn, gerst forelskaður í einari aðrari konu. Sjónarhornið er
hansara og vit hoyra hvussu øll - eisini hansara egna familja heldur við
fyrrverandi konuni, sum spreiðir lygnir um hansara beistaktigheitir. Gerandissøgur
eru ikki at forsmáa, okkum tørvar tílíkar søgur, sum spegla og viðgera okkara lív,
men sum skaldskapur tykist stuttsøgan heldur avmarkað.
Hvat er tað, sum ger, at Rói Patursson nú aftur letur
okkum lesa tað, hann skrivar? Er tað ovurhugi og dirvi, sum kemst av varhuganum av undirgangi í løtuni í okkara landi ella er tað bara av tí, at tíð er fráliðin,
at bókmentaliga trýstið er fúnað síðan 1986, tá fína yrkingarsavnið Líkasum vann norðurlendsku bókmentaheiðurslønina. Er orsøkin kanska ein kombinatión og so tað,
at Rói Patursson hevur funnið nakrar originalar klisjéir, kvæði, tættir, fólkasangir,
sum duga og sum skapa evnisliga frástøðu og eitt fast yrkjarafundament, sum megnar at bera
perspektivflytingarnar tjúgutúsund ár aftur í søguna hjá mannaættini og heim
aftur á Eystaruvág og í Sirkus av í dag? Nei, eg havi einki ánilsi av hvør
orsøkin er, eri bara hjartansfegin um hesar nýggju yrkingarnar og um jólakalendarakvæðið
á blogginum, og tað er mín allarstørsta vón, at hesar yrkingarnar saman við
nøkrum øðrum verða givnar út sum sjálvstøðugt yrkingarsavn í nærmastu framtíð. Kundi lesarin ikki hugsað sær at lisið meira av hesum?
"So nógvar oyðandi øldir.
Nústani nú eri eg aftur af finna teg,
sum við gyltari øx og brýndum sansum
hugsaði mynstur inn í hvítar høggtenn;
sum skavaði tekin í tey minni,
sum eg dró heim av veiðiferðum.
Allar tínar eygleiðingar, alt títt handafimi,
setti tú upp á spæl uttan átuligt endamál.
Eg helt, tu aftur stóð skínandi fyri mær,
men úr øsku og ørkymlan
fari eg á rannsókn í tí forkolaðu Havnini.
Í blánanum hoyri eg børn ríða ediling og kvøða ja ja
ja."
(Brot úr yrkingini Altamira á síðu 88-90 í Vencil 14)
Í tíðarritinum eru týðingar hjá Oddfríði
M.Rasmussen av Ernest Hemingway, Mark Wunderlich og Naja Maria Aidt og týðing
hjá Vagni Streymi av søguni What they carried hjá Vietnamveteraninum Tim o´Brien, umframt tekstir hjá Bergi Rønne Moberg, Kim Simonsen, Sólvør Patursson Niclasen og Jóanesi
Nielsen.
(KP)
