Ikki kann sigast annað enn, at Inger Smærup Sørensen fekk aftursvar, tá hon
fyri kortum sóknaðist eftir nýggjum kjaki um listastuðulin frá Mentanargrunni
Landsins. Tíverri haldi eg ikki, at kjakið higartil hevur víst seg at vera serliga nýhugsað, tí vit hava hoyrt tað mesta
fyrr. Í nógvum førum
verður argumenterað út frá einum ella øðrum dreymascenario um markleysar resursir.
Tað eru tær ikki og tær eiga heldur ikki at vera markleysar, sjálvt um tær
kundu verið heldur størri enn tær eru beint nú. Veitingin kann væl hækkast. Sum nú er verða 2,9 mió krónur árliga brúktar til starvsløn, tað er umleið 110 mánaðar. 1 stk trý ára starvsløn vigar tungt, tí tað snýr seg
um ein triðing av samlaðu veitingini. Eg havi sjálv argumenterað fyri færri og
størri starvslønum, men eitt er vist og tað er, at ein triðingur av samlaðu
starvslønarveitingini bert kann latast serstakliga dugnaligum listafólkum. Í
dag í Radaranum í Kringvarpsútvarpinum verður kjak um Mentanargrunnin og
vónandi hoyrist okkurt nýtt. Her er nøkur uppáhald í kjakinum sett upp grein
fyri grein við svarum, og vit byrja við einum gomlum travara.
UPPÁHALD: Lat falla hvat ikki kann standa sjálvt - hví skulu vit yvirhøvur
hava listastuðul?
SVAR: Tí at listastuðulin er (ella eigur at vera) ein samfelagsíløga, sum er
prógvað at hava alstórt gagn uppá sikt í øllum nútíðar samfelagum.
UPPÁHALD: Starvslønirnar eru ein katastrofa í ár, tí játtanin er pettað
sundur í tíðarskeið, sum eru alt ov stutt til at fáa nakað munagott burturúr.
SVAR: Í so fall er talan um eina langtíðargølu. Talið av
starvslønarmóttakarum var í 2013 38. Talið svingar eitt sindur, í 2008 fingu 42
starvsløn og fyri tíggju árum síðani í 2014 fingu 23 starvsløn. Tey árini, tá
fá hava fingið starvsøn, sæst eitt lyndi til at latið verður longri
starvslønir.
UPPÁHALD: Starvslønirnar eru uppetnar av kórum, sum standa og gapa.
SVAR: Nei! Ikki ein starvsløn er mær vitandi farin til nakað kór. Kórini
standa og sita í skúlastovum og kirkjum kring alt landið og syngja hvørja viku, tey venja, taka lut í Nýggjárskonsertini og í Ólavsøkusangi t.d. uttan at nakar kórsangari nakrantíð fær eitt oyra burturúr, tað gera tey, tí tey
elska at syngja. Onkuntíð fara kór uttanlandsferðir, tá fáa tey til tíðir stuðul eins og tey eiga at fáa, men tað er úr tí partinum av mentanargrunninum, sum
ikki fer til starvslønir, og sum verður latin til tiltøk osfr.
UPPÁHALD: Inntøkujavning av mentanarstarvslønum er at snobba niðureftir og
tryggja, at hálønt ongantíð fara at søkja starvsløn
SVAR: Hetta er møguliga rætt, undirritaða hevur sjálv fingið starvsløn í 1
mánaða og 2 mánaða og hevur tá tikið frí frá arbeiði fyri at skriva. Var starvslønin
inntøkujavnað í mun til árslønina, hevði eg ikki fingið starvsløn. Hinvegin
mugu tílík undantøk kunnu lata seg gera í eini neyðugari umskipan, t.d. kunnu
sovorðin sum eg fáa honorar úr áðurnevnda "tiltakskassanum".
UPPÁHALD: Mentanarstarvslønirnar skulu ikki inntøkujavnast ella
administrerast meira enn tær eru frammanundan. At fáast við list og mentan er
undirskotsvirkemi, ið ofta inniber frívilligt arbeiði, sum verður gjørt í
ferium og vikuskiftum og tí má bera til at fáa starvsløn samstundis sum mann
fær sína egnu løn.
SVAR: Eitt sera óprofessionelt sjónarmið, sum heldur fast í, at lista- og
mentanararbeiði er á áhugastøði. Frívilligt arbeiði kanst tú onga løtu roknað
við at fáa lønt, tí tað er sjálvboðið.
UPPÁHALD: Nevndin í Mentanargrunni Føroya er ikki før fyri at meta um umsóknirnar, tí meginparturin av nevndarlimunum ikki hevur serfrøðiliga vitan um list.
SVAR: Í løtuni er formaðurin løgfrøðingur og harumframt er ein samfelagsfrøðingur í nevndini, umframt listfrøðing, tónleikafrøðing og tónleikara. Serfrøðin kann optimerast í einum listaráði, so at øll listasløgini eru umboðað. Sjálvandi skal nevndin vera mannað við listafakfólkum, tað sigur seg sjálvt. Hevði nakar funnið uppá at sett ein listfrøðing at leiða eina løgfrøðiliga nevnd?
UPPÁHALD: Starvslønir skulu vera
opnar sum nú at søkja hjá øllum. At brúka eitt smalari listahugtak viðvíkjandi starvslønum er ódemokratiskt og
drepandi fyri áhugalistina.
PS: Eri væl greið yvir, at vit í Føroyum mugu leggja upp fyri og operera við einum serligum og útvíðkaðum professionalismuhugtaki, men rúm og stuðul til semiprofessionela praksis má ikki forða fyri heilprofessionellum hugburði innan stuðulsskipanina.
(KP)
