Saturday, March 1, 2014

Ein nýggj tøgn


Leyvið haldi eg - Løvet tror jeg eitur eitt tvímælt føroyskt/danskt yrkingarsavn, sum Tóroddur Poulsen gav út herfyri á danska forlagnum After Hand, hetta er fimta útgáva hansara á hesum forlagnum, hann hevur sjálvur enduryrkt yrkingarnar á donskum. Inngangurin letur okkum skilja, at yrkjaraegið hevur tørv á at læra seg eina nýggja tøgn fyri at samskifta við trøini eins væl og yrkjaraegið plagdi at samskifta við steinarnar. Í ár eru júst 30 ár síðan, Tóroddur Poulsen gav út sítt fyrsta yrkingarsavn, Botnfall og síðan tað er í minsta lagi eitt savn komið um árið. Hugtakandi í grundini hvussu homogent yrkjarauniversið hjá Tóroddi Poulsen er frá byrjanini og fram til í dag, og her hugsi eg ikki bara um modernistiska yrkiháttin við negatión, subjektskifti, samanseting av logiskt óforeiniligum heildum, samanseting av ítøkiligum og óítøkiligum, umrøðu av ókendum lutum í bundnum formi og um evnisval, men eisini um innihaldið, um vind, orð, klettar, myndir, trø og um skýggj, sum bera seg øðrvísi at enn tey plaga úti í veruleikanum. - "Blunda og tú sært míni orð" stóð í einari av hansara yrkingum (Myrkaspæl), og nú er tað ein nýggj tøgn, tað snýr seg um. Umhvørvið er blivið meira abstrakt og surrealistiska, dreymakenda flogið er sterkt og sannførandi í teimum fjøruti yrkingunum í nýggja savninum. Abstraktiónin forðar í ein vissan mun fyri eini realistiskari, mimetiskari tulking av yrkingunum, men millum tær abstraktu reglurnar hóma vit allíkavæl eitt einsamalt yrkjaraeg í tvídrátti, sum mistrívist í stórbýarferðini, men sum sanniliga eisini kann hava friðsælar løtur millum trøini:

havi jagstrað kettur
úr garðinum
og givið fuglunum
so teir afturfyri
syngja fyri mær

havi klipt runnin
hentað súrepli
við maðkum í
og sagt
við súkkluna
at hon ikki skal rusta

og eg havi eisini sæð
gamlar sangir
undir væðingini
lata kuffertið upp
so ein søga av dusti
dansaði fyri ljósinum
so tað smakkaði
av gyltum myrkri

Myrkrið er gylt og brotið, náttin er doyvd, áin er dovin, summarið er ævig nátt og mjørkin fæst í spannum í hesum fínu, inspirerandi yrkingunum, sum eru fullar av samanhangi og av mótsetningum og øvugtleika og sum eru orðaðar og settar saman soleiðis, at lesarin í heilum kemur í tankar um myndlist, um installatiónir ella um málningar hjá Soulages - tað var jú hann, sum fekk lýsandi ljósglottar burtur úr kolasvørtum málingastrokum.

náttin er
so ljós

trúgvi ikki
á myrkrið longur

Guð
hevur tú
eisini
í hjartanum
tá maðkarnir
hava etið teg

og summarið
er ævig nátt

Nei, heldur ikki hesa ferð eru nakrar serligar atfinningar á skránni, jú kanska viðvíkjandi donsku týðingunum, sum eru meira fríar enn neyvar, men hesum er tað lagt upp fyri við hugtakinum enduryrkingar. Sermerkta savnsheitið kemur frá yrkingini á síðu 54:

leyvið haldi eg,
drekkur myrkrið við máta

tey blettutu skýggini 
argaðu eygu míni

vindeygað er vaskað
við deyðum flugum

eg liggi her 
og trúgvi á skugga Guðs

tað tysta ljósið 
setir seg sjálvt í hálsin








(KP)