Gunnvá Zachariasen
Eg var í gjár til dukkusjónleik. Karavella Marionett-teatur
hjá Rakel Helmsdal. Leikurin var "Skrímslini". Og eg fekk í løtum
hasa kensluna, at magiin og poesiin stendur út í rúmið og at hendan verðin hjá
báðu Skrímslunum er alt, sum er til. Tí má eg tríva í eitt lítið viðmæli.
"Skrímslini" er søgan um trøllini, skepilsini,
verurnar bæði Stóra Skrímsl og Lítla Skrímsl. Vit kenna tey frá bókunum av sama
navni. Og sum nógv av okkum, stór og smá, hava tikið til okkara. Vit kenna tey
og teirra trupulleikar so væl aftur í okkara egnu kringlutu mannaverð. Vinalag,
klandur, semja, umsorgan, ósketni, ja, alt, sum ger okkara samband við onnur
rundan um okkum til tíðir so fløkjut. Í Rakelsa søgum verður alt tað fløkjasliga fortalt so sára
einfalt, rørandi, reinskorið og so stuttligt. Tí dámar okkum beinanvegin hesi
sjarmerandi Skrímsl. "Eg eri akkurát sum Stóra Skrímsl!" "Nei,
eg eri faktiskt akkurát sum Lítla Skrímsl!" Soleiðis kunnu vit børn og vaksin
kjaka við okkum sjálvi um hvønn av teimum ein sjálvur best kann identifisera
seg við og hvørs eginleikar vit kenna aftur í okkum sjálvum. Við sama poetiska
og djúpheimspekiliga nærlagni sum t.d.
Mumitrøllini hjá Tove Jansson ella vinirnar hjá Palla Pumm. Tey gerast okkara
vinir. Vit eru góð við tey. Tí tey ERU bara soleiðis sum tey eru. Gjøgnumførd í
sínum karakteri.
Rakel hevur so mikið gott tamarhald á sínum figurum og síni
forteljing, at tað tykist so sera lætt hjá henni at flyta yvir í sjónleik og
gera eina longri dramatiska gongd við okkara báðum vinmonnum. Uttan at tað
gerst yvirdramatiskt, uttan at pynta upp á við stórum og smáum pall effektum,
yvirtakandi ljós og ljóði ella við eini handlingsgongd, sum partú skal út í tey heilt stóru sveiggini. Nei, vit
eru trúgv í lítlu-stóru verðini hjá Skrímslunum við smáum hendingum, smáum
forðingum, sum vit fara ígjøgnum og sum leiða okkum inn í eina nýggja hending.
Vit spæla krógva og blunda, vit fiska, vit eru heima á vitjan, spæla kort, vit
skulu læra at svimja, vit eru sjúk. Alla tíðina við eini lítlari konflikt ella
innari stríði hjá okkara Skrímsla-vinum. Stríð, sum kortini røra við nakrar
djupt eksistentiellar og námsfrøðiligar spurningar: Hvussu fortelur tú t.d.
tínum besta vini, at hann er pisshamrandi irriterandi og sjálvsøkin og mann hevur bestan hugin bara at
fara heim og ongantíð spæla saman aftur??? Hvussu er mann ein góður vinur? Hví
keðir mann seg? Hetta eru so sera
viðkomandi og veruligir trupulleikar hjá stórum og smáum, sum tíbetur ikki
verða penslaðir út í Karavellu Marionett- teatrinum hjá Rakel.
Sjálv haldi eg, at hesin leikurin hepnast betur enn "deputin" hjá fyrsta føroyska
marionett-teatrinum, sum bar heitið Revurin við silkiturriklæðnum. Tað tykist
sum dukkuførari hevur fingið størri tamarhald á hesum torføra mediinum, sum
dukkusjónleikur í veruleikanum er, og
hevur tikið burtur heldur enn at leggja aftrat. Bert baktjald, tveir figurar,
av og á ein sofa og so søgan. Tær einfaldu
loysninar og harvið sleppur tað kompleksa framat. Vit verða drigin inn í verðina hjá
Skrímslunum. Vit undrast. Og júst tá hugurin byrjar at mettast við
Skrímslafinurligheitum og har lítli
sonur mín og eg í øllum førum byrja at ressast og hyggja rundan um okkum, so
endar tað. Líka so stilt og snilt, sum tað byrjaði. Heilskapað og akkurát passaliga til longdar.
Má líka leggja aftrat at marionett teatur er heldur ikki
bara sum at siga tað. Uttan at eg á nakran hátt skal gera meg til serfrøðing á
økinum, so eru nógvir parametrar hjá dukkuføraranum at fáa at renna saman. Ein
marionettførari er eitt lívsstarv, nakað sum ein Kabuki dansari í indiskari
leiklist, tú forfínar, pussar og mennir hetta handverk alt lívið. Sigst.
Gott í teg Rakel, at tú ert so treisk, tú blívur við. Tú ert
ein hugflogs-maskina. Tú oysir úr tær. Tú skrivar søgurnar, seymar dukkurnar,
(sum veruliga eru livandi), tú smíðjar, lýsur, leggur røddina til, heldur
træðrirnar – at tað merkist langan veg at her er eitt heilstoypt og integrerað
verk uttan at tað er amatørkent – skil meg rætt. Skal nakar hava eitt dukkuteatur
í Føroyum, so má tað verða tú.
Eg haldi í øllum føri, at tú hevur fatur á onkrum alvorliga
áhugaverdum. Og eg vil hervið geva dukkuleikinum um Skrímslini míni bestu
viðmæli og mæla øllum til at fara niðan í Sjónleikarahúsið um Ólavsøkuna, niður
í Snikkarastovu og inn í heim Skrímslanna.
