Thursday, December 26, 2013

Nú er tann stundin komin til handa


Høgni Reistrup ger vart við á FB, at dagurin í dag er ein merkisdagur. Hann skrivar: 

Vit eru í tinghúsinum. Stúgvandi fult av fólki er inni. Ein 31 ára gamal maður trínur á pall og lesur eina yrking fyri fjøldini. Hetta er fyrstu ferð »Nú er tann stundin komin til handa« verður borin fram alment. Rasmus Effersøe lesur yrkingina, sum Jóannes Patursson hevur yrkt, 22 ára gamal.

Í dag eru liðin 125 ár síðani Jólafundin annan jóladag í 1888. Hetta var ikki bara byrjanin til eina rørslu, ið miðvíst arbeiddi fyri at menna og byggja upp móðurmálið. Fundurin legði eisini lunnar undir ynskið um einar sjálvbjargnar Føroyar.

Nógv er broytt síðani Rasmus Effersøe og onnur tóku stig til føroyingafelagið, ið kveikti eina nýggja tilvitan í fólkinum. Men ímyndið tykkum, um vit í dag settu okkum so miðvís mál, sum vit fyri 125 árum síðani settu okkum fyri at fremja.

Vit hava ikki síðani Jólafundin havt so greiða ætlan. Enn eru vit ikki komin á mál. Og tað eru ivaleyst fleiri við mær, sum hava eitt varið ynski um, at vit skoða tinghúsvøllin. Tí har stendur Rasmus Effersøe. Kanska kundi hann mint okkum á, at vit enn sum áður hava tørv á eini sterkari leiðslu og veruligum ætlanum.

Í 1888 stóðu fólk saman, tí tey ynsktu at landið skuldi ganga fram í øllum lutum. Hetta eiga vit eisini at megna í dag – hóast fortreytirnar eru munandi broyttar.
1. Nú er tann stundin komin til handa á hesum landi, at vit skulu taka lógvatak saman máli til frama. 2. Illa er nú við Føroya máli vorðið, annaðhvørt orðið, ið nú berst av munni á munni av køllum og kvinnum, í útlendskum rennur. 3. Er tað ikki skomm, at várt móðurmál kæra so illa skal fara og burtur rekast sum avdeyðahundur og týnast so sundur? 4. Skulu vit nú aftur undir lúta sum áður fyri fúta! og taka mót treytum, teir á okkum leggja; er slíkt fyri seggir? 5. Hoyr, latum okkum tó mót útlendskum ganga, tað sláa undir vanga; útnyrðingur skal tað av landinum føra - sum sápubløðra! 6. Latum tað kennast á okkara talu sum sól eftir æli, at burtur er rikin tann fremmandi arvi; lat tað vera starvið! 7. At fremja ta sak latum oss allar royna, bæði moyggjar og sveinar, í kirkju, á ting seta málið við gleði; til tess leggið megi. 8. Teir edilingar av Noregi troddu, tá ið Haraldur ráddi, og ei vildu lúta undir hansara hondum, men stýrdu frá londum. 9. Á Føroya landi teir fótinum festu, teir garparnir reystu, so fríir sum villini fuglar við gaman livdu teir saman. 10. Enn kann tað teljast á okkara ennum, hvaðan rótin rennur, frá hjartanum sama blóð streymar við stinni sum í Noregi á sinni. 11. Latum okkum minnast, so leingi vit anda, hvar vøggan mundi standa; minnast á gávuna, teir okkum góvu: norðanmáls ljóðið. 12. Ein kvistur spretti av góðum runni, gekk tó ei á lunni; av norrønu tungu rann Føroya málið so hart sum stálið. 13. Um fornkempur nú vildu vitjað aftur, vit kundu staðið fattir og svarað, at aftur hevði fingið ljóðið tað málið, teir góvu. 14. Tú um enn tað einaferð var so vorðið, tað var rikið frá borði, og hoyrdist ei uttan í einumhvørjum skoti, var illa brotið, 15. so hevði tað nú aftur yvirlutan fingið í kirkju, á tingi, í hvørjum føroyingi tá tyntist fyri degi, øðrar skulvu av gleði. 16. Tá skuldu teir okkum so vinaliga tey orðini siga: “Takk, synir og døtur! Tit arvin ei gloymdu, men trúliga goymdu.” 17. Hvílið tit kvirrir, fornir abbar, Noregis kappar; føroyingar ei ta skomm skulu eiga úr ætt at bregða.