Palle Nielsen í Steinprenti

Orfeus og Eurydike í STEINPRENTI

Framsýning letur upp leygardagin 2 apríl kl. 16.

og er opin til 16 apríl

Linoliumsmyndarøðin "Orfeus og Eurydike" var ein gáva

frá Statens Kunstråd til Føroya læraraskúla.

Pauli Nielsen, fyrrverandi rektari á læraraskúlanum,

letur framsýningina upp.

ØLL ERU VÆLKOMIN

Steinprent nýtt

Einki nýtt man vera í, at tíðin rennur sum streymur í á, men vit gjørdust allíkavæl eitt sindur kløkk, tá vit funnu útav, at so mikið sum eitt hálvt ár er farið síðan vit seinast sendu tykkum nýtt úr Steinprenti.

Vit hava havt og hava enn úr at gera og eru enn sera væl nøgd við at vera stødd her á Skálatrøð, miðskeiðis í Havn, her tað tykist sum alt fleiri fólk gerast varug við okkum og vitja okkara framsýningar og verkstað. Eisini praktikantar og lesandi hava vitjað á verkstaðnum, úr øllum Føroyum hava vit havt starvsnæmingar, - einir sjey í tali, bara hetta skúlaárið. Ung, dugnalig listafólk hava arbeitt á verkstaðnum; t.d. vóru tey bæði Silja Strøm og Sam Derounian á verkstaðnum í desember og fingu fleiri áhugaverd og øðrvísi prent burturúr, meðan Heiðrik á Heygum var í januar og gjørdi ársins ALS prent. Hansara svarta og hvíta prent við heitinum "Hann avlýsti" avmyndar eina kvinnu í baðikápu við handklæði um hárið, sum situr og hyggur niður á sína fartelefon. Sitandi kvinnan er stødd miðskeiðis eitt sindur til vinstru í svarta myndarúminum, ið er bygt upp av bylgjandi, rundum skuggum, ið geva gávaðu kvinnulýsingini ein heldur dapran, ekspressivan dám, sum saman við bylgjandi strikunum minnir eitt sindur um Van Gogh.

 Finska listakvinnan Outi Heiskanen vitjaði verkstaðin og gjørdi eitt steinprent. Í oktober handaðu vit 460 prent til Listasavn Føroya sambært eini avtalu um, at Listasavnið skal hava eitt eintak av hvørjum prenti, sum verður framleitt á Grafiska Verkstaðnum afturfyri lán av maskinunum. Umstøðurnar eru nakað broyttar, tí tá avtalan var gjørd, hevði Grafiski Verkstaðurin innivist í norðara enda av Listasavninum. Men Listasavn Føroya er nú ánari av stórslignum savni av norðurlendskari grafiskari samtíðarlist, ið umframt steinprent fevnir um træskurð, linoleums- og koparprent. Her eru myndir hjá bæði útlendskum og heimligum meistarum, t.d. Ingálvur av Reyni, Torbjørn Olsen, Per Kirkeby, Bjørn Nørgaard, Tóroddur Poulsen, Bárður Jákupsson, Tróndur Patursson, Claus Carstensen, Hanni Bjartalíð, Rannvá Kunoy, Katrine Ærtebjerg og Zacharias Heinesen, fyri bert at nevna nøkur heilt fá í rúgvuni.

 Tóroddur Poulsen hevur verið tvær ferðir á verkstaðnum og fingið nógvar góðar, skemtiligar og poetiskar myndir burturúr, harav onkur óivað fer at standa eftir sum høvuðsverk innan føroyska myndlist hetta tíðarskeiðið. Vit høvdu nakrar av hansara prentum hangandi á framsýning, tá árstíðarritið Listin 2010 varð lagt fram í desember. Fyrsta greinin í hesum tíðarriti, sum er eitt úrval av listablogginum www.listinblog.blogspot.com, snýr seg um myndirnar hjá Tóroddi Poulsen. Vit kunnu í hesum sambandi leggja aftrat, at listabloggurin fylgir sera væl við eisini í tí, sum hendir í Steinprenti og at har eru fleiri greinar at lesa og myndir at síggja.

 Umframt áleikandi arbeiðið á verkstaðnum í erva, hendir eisini nógv í neðra. Hølini niðri undir hava verið brúkt í sambandi við bókaútgávur, yrkingaupplestur, konsertir, fyrilestrar og framløgur og hava tiltøkini sum heild verið væl eydnað og væl vitjað eisini. Vit hava somuleiðis havt fleiri framsýningar niðri undir, m.a. eina við prentum hjá svenska listamonnunum Bertil Berg og Folke Lind og Danska Poul Anker Bech og Poul Janus Ipsen.

Danska listakvinnan, Pernille Kløvedal Helweg bleiv liðug við stóru verkætlan sína, har eitt avtrykk av einum grindahvali varð etjað í kopar. Dugnaligi koparprentarin Mette Marrott luttók í hesi verkætlan, sum lærdi okkum sera nógv um koparprent og hava vit avtalað við hana, at hon vitjar aftur.

Verkstaðsleiðarin hevði í februar skeið í steinprenti fyri yrkislistafólk á Statens Værksteder for Kunst í Keypmannahavn. Lítla perlan av eini framsýningin niðri við objektum úr træi og kollasjum hjá Hanna Bjartalíð hevur verið sera væl vitjað. Við stuðli frá Norðurlandahúsinum kom Hanni higar og arbeiddi á verkstaðnum við permuni til jubileumsútgávuna av tíðarritinum Vencil, sum kemur á enskum. Framsýningin hjá Hanna verður hangandi til og við 26. mars og næsta framsýning verður við nøkrum linoleumsskurðum hjá danska, grafiska úrmælinginum Palle Nielsen (1920-2000), sum Læraraskúlin hevur havt í varðveitslu frá Statens Kunstfond.

Zacharias Heinesen hevur eina tíð arbeitt á verkstaðnum við nøkrum smáum prentum og tað hevur harumframt eydnast honum at gera eitt stórt steinprent (62 x 85 cm) í trimum avbrigdum har hann kombinerar tað kenda, siðbundna fjall- og havmyndevnið við ein fasettkendari flatu við abstraktum bygnaði av violettum ljósi og flykrandi gulum prikkum.

 Stjórin í Kunstmuseum Sønderjylland, Ove Mogensen hevur hildið fyrilestur í Steinprenti undir heitinum “Den nordiske billedkunst og hvorfor nordboerne er så mærkelige”. Ove Mogensen hevur stóran áhuga fyri føroyskari list og hevur skipað fyri framsýningum sum Atlantisk Rapsodi og Stensætninger við verkum eftir Tórodd Poulsen. Um somu tíð var Claus Carstensen í Havn fyri at fyrireika eitt stórt katalog til hansara framsýning Klaksvikaffærer, sum verður í Norðurlandahúsinum og í Steinprenti í september í ár. Umframt katalogarbeiðið eydnaðist honum at gera seks frálík prent. Gorgonize now! er heitið á einum sera væl úr hondum greiddum prenti við maskukendum andliti, sum starir illbønandi út á áskoðaran í eini trýbýttari kompositión. Og hóast ikonografiin er svørt og dramatisk, døpur heavy metal, sæst ein serstakur, grafiskur vakurleiki í hesum prentinum í øllum teimum mongu ymisku svørtu og gráu tónunum og í teimum ymisku strukturunum á myndaflatanum.


Silja Strøm kemur skjótt aftur á verkstaðið at gera permu til nýggju útgávuna av Vencil og danski listamaðurin, Zven Balslev fer somuleiðis at arbeiða á verkstaðnum í næstum. Marius Olsen kemur 16 mai eisini fyri at arbeiða.I sambandi við summarframsýningina í Norðurlandahúsinum fara teir báðir, Knud Odde og Jan Håfstrøm at arbeiða í Steinprenti í apríl og mai.


Í skrivandi stund er himmalin bláur. Lýkka er og ljósari enn tað hevur verið leingi. Vit gleða okkum at nærkast summarinum, sum er høvuðsárstíð hjá Steinprenti.


STEINPRENT

Eina poetiska rødd ríkari...

Rithøvundafelagið skipar javnan fyri mikudagsupplestri í Sirkus í Havn og har eru ofta spennandi ting á skránni, men eg haldi, at tey onkuntíð kundu valt hósdagsupplestur ella fríggjadagsupplestur, tí mikudag liggur ikki fyri hjá øllum at koma. Well, men í kvøld eru heilt nógvar góðar grundir at fara oman í Sirkus, men tær mest umráðandi grundirnar eru tær poetisku, tí tað sær út til (samb. smakkroyndum í Vencli), at føroyski skaldskapurin er vorðin eina poetiska rødd ríkari og hetta er als ikki gerandishending innan føroyskar bókmentir. Tað er henda røddin, sum fer at ljóma í Sirkus í kvøld og so vítt eg veit fer hon í næstum at geva út eitt savn.

Vit hava fingið fatur á stuttliga tíðindabrævinum frá Rithøvundafelagnum og seta tað inn her. Niðri undir seta vit eina av nevndu smakkroyndunum í Vencli.

Nú várar. Tjøldrini klippa hol í breiðtjaldið hjá vetrinum og kut úr øðrum og ferskari veruleika leita inn á nethinnuna og nerta fram gróður úr sálarmoldini.
Og ein av hesum spírum er nýføroyskur skaldskapur.
So leggur tú leiðina oman í Vágsbotn í kvøld og letur várljósið bera teg upp á ovastu hædd í Sirkus, góði lesari, fært tú høvið at hoyra ein av okkara yngri og halda fleiri og fleiri (teirra millum ein garasjuforgudaðurTóroddur Poulsen) besta prógvið um at skaldskapi enn er lív lagað í Føroyum á føroyskum - hóast alt.
Men hvør er hon?
Ja, tað hevði dámt tær at vita, ha?
So rist nú letina av tær, vetrarmøddi lesari, og set betra beinið fyri, syft afturpart og bul upp úr sofuni og fúk skjótt sum flygsingur flýgur oman í Vágsbotni, men gloym ikki høvdið eftir í sjónvarpsglæmuni, tú fært brúk fyri tí í Sirkus, trúgv mær.
Vit hittast í kvøld klokkan átta.



Varandi vetur.
Minnir um
grótbrot,
niðurdotnar klettar
í kava,
har
holur rúma
øllum við glerpípum.
Brúktur
barndómur
kennir turrar hendur,
kabalir, ingifer,
svølta
te,
prikandi sofu,
suð í krúnum
anga av
tara av
flakum av bambusi
av blankari
skræðu.
Rennandi eftir
sparkaðum blikkum
á ósløttum asfalti,
hvítt
í grønum.
Flenn ókenda
við borðiskum í rygginum.
Hendur á
hondum,
dansandi maður
á gráum sementi.
Órógvin
krýpur innar
í bundnari troyggju.
Brún, brotin lyfti
í reyðum rúmi,
har vatnlitsmyndir
eiga fyrsta minnið.

At sita og hugleiða
um hví, hvat og hvussu
er so líkatil,
tá mánin hongur rundur
og lýsandi á svørtum.
Sendir eina beina
silvurgøtu eftir vatninum
og
á meg,
noydda
á knæ...

(s.51-53 í Vencil Nr.6/2009)

Kjak kvøld: "Skal landið veita almennan stuðul til listafólk"

Kjak kvøld 31. marts 2010

Skal landið veita almennan stuðul til listafólk“.

Spennandi og áhugavert kjak-kvøld verður hóskvøldið 31. mars klokkan 20.00. Evnið, ið viðgjørt verður, er „Skal landið veita almennan stuðul til listafólk“.

Evnið er viðkomandi i dag, og luttakararnir hava allir sína hugsan um evnið.

Teir, ið luttaka eru, Carl Johan Jensen, rithøvundur, Oddfríður Marni Rasmussen, formaður í LISA, Finnur Jensen, tíðindamaður og Gerhard Lognberg, politikari. Orðstýrari verður Sonne Smith.

Luttakararnir leggja síni sjónarmið fram, og so verður frítt at seta spurningar.

Kjak-kvøldið verður í hølunum hjá Filadelfia á Landavegi 22, og byrjar klokkan 20.00.

Event Stovan

Øssur og Tummas Jákup á listaframsýning

Føroysku listamenninir, Tummas Jákup Thomsen og Øssur Johannesen búgva báðir niðri. Eg sá á Facebook, at teir hava verið til framsýning í Faaborg m.a. hjá danska listamanninum William Skotte Olsen (1945-2005), sum í øllum førum er stóra málarahetjan hjá Øssuri. Tummas Jákup tók nakrar fínar, stemningsfullar myndir av framsýningarvitjanini og við hansara loyvi seti eg tær inn her.

Nils Ohrt leiðari í Listasavninum

Danski listfrøðingurin Nils Ohrt er settur í starv sum leiðari fyri Listasavn Føroya komandi fimm árini.

Nils Ohrt er 59 ára gamal, útbúgvin mag.art. í listasøgu frá Århus Universiteti. Hann hevur drúgvar royndir sum leiðari seinastu 22 árini. Frá 1996 til í dag hevur hann verið stjóri á Nivaagaards Malerisamling í Nivaa í Norðursælandi. Ohrt hevur eisini skrivað nógvar bøkur um ymisk listarlig evni.

Stýrið fyri Listasavn Føroya metir, at Nils Ohrt, umframt at hann hevur hollar leiðsluroyndir, fakliga er sera væl egnaður til starvið. Seinastu 22 árini hevur hann verið leiðari á tveimum smærri søvnum, sum á mangan hátt líkjast Listasavni Føroya, og hann hevur longu lagt áhugaverdar skitsur fyri stýrið um gongdar leiðir at menna Listasavnið í framtíðini.

Í stýrinum sita í løtuni: Martin Næs, sum formaður, Árni Winther, Jógvan Arge og Sigrun Gunnarsdótttir.
Nils Ohrt tekur við starvinum 1. mai

Vit um vørp - Tvær feitar damur

Skulu vit døma út frá mongdini av sjónvarpssendingum um mat og matgerð, er áhugin fyri teimum væl størri enn hann er fyri øðrum sendingum um list og mentan. Men lat meg bara viðganga, at mær dámar væl matsendingar og tað er ikki bara orsakað av, at eg eri eitt serstakliga matligt menniskja, sum eisini elskar at hyggja í sjónvarp. Matsendingar eru so herliga rúmligar og fjølbroyttar, men góðskan valdast í stóran mun hvør ella hvørjir vertirnir eru. Einaferð í tíðini dámdi mær unga, bretska sjónvarpskokkin Jamie Oliver, sum lespaði so kert hvørja ferð hann segði "lots and lots of juicy tomatoes", men tað var altso áðrenn hann sjálvur fann útav hvussu yvirlekkur hann er, serliga tá hann lespar, meðan hálvsíða hárið hongur so langt niðri í tomatsósini, at tað for tramin ikki kann vera heilt hygieiniskt. Oliver gjørdist við sendingunum Nakni kokkurin ella The naked chef eitt satt sjónvarpsfenomen og ein umráðandi bretsk útflutningsvøra, ið varð varpað út til meginpartin av heiminum, men í nýggjaru sendingunum (2008), sum fyri tíðina eru at síggja í Kringvarpinum fríggjadagar, er lespandi sjarman tunnslitin fyri ikki at siga fullkomiliga horvin og tí fert tú brádliga at leggja til merkis allar møguligar óappetittligheitir í matsendingini.

Danska matsendingin Anne Mad tager til Spanien sambindir góðan mat við spanska mentan við vøkrum myndum, sum tala til sansirnar. Anne Hjernøe greiðir frá t.d. einum serligum sherry- ella ostaslagi, sum finst júst í tí spanska økinum, har hon er og henda mannagongdin riggar rættiliga væl. Tað er undirhaldandi og eg fái hug at royna uppskriftirnar og tann lekra matin og tað ger Anne Hjernøe eyðsýniliga eisini sjálv, tí hon roynir altíð sjálv allar rættir og hevur tað fyri at viðmerkja teir við "ååh lekkurt" og ymsum øðrum njótilsisljóðum, smaskandi við fullan munn. Summi orka ikki fyri smaskarínum, men eg havi satt at siga stórt forstáilsi fyri tílíkari matligheit. Claus Meyer er eisini danskur kokkur, men hann tosar ikki við serliga nógvum mati í munninum og í øllum førum smaskar hann á ein nógv meira kultiveraðan hátt enn Anne Hjernøe. Tað merkist longu á málinum og framferðini hjá Meyer, at vit í hansara sendingum eru stødd í einum hægri luftlagi ella eini heilt aðrari samfelagsstætt og rættirnir, sum hann ger, eru oftast tílíkir, sum eg einans havi hoyrt um í hansara sendingum og kanska í onkrum Irma-blaði. Allíkavæl dámar mær væl at hyggja og at lurta eftir hesum sendingunum samstundis sum eg veruliga hávirði mannin fyri hansara øgiliga opnu "A-ljóð", sum næstan yvirganga úttaluna hjá Margretu drottning "Gud bevare Danmark".

Sjálvandi nýtist maturin ikki at vera tað, sum er mest umráðandi í eini matsending. Tær báðar damurnar í matsendingunum Two fat ladies gjørdu ikki eina tí einastu ferð mat, sum eg á nakran hátt kundi hugsað mær at sett tennirnar í - í øllum førum ikki púra edrú. Maturin sá einki lekkur út, men eg havi heldur ongantíð verið til hatta slagi av tungum, bleikum, feitum, enskum, siðbundnum rættum sum Yorkshire Pudding og Shepards Pie. Orsøkin til, at mær dámdi hesar sendingarnar vóru tær báðar, Clarissa Dickson Wright and Jennifer Paterson, sum á eini gamlari Triumph motorsúklu við síðuvogni koyrdu runt Bretland og Írland fyri at matgera ymsastaðni. Herligar typur, politiskt ókorrektar, ósunnar, feitar við stórum forkærleika fyri smøri, róma, fleski og øllum feitum, góðum rávørum, umframt at teimum eisini dámdi ungar menn. Skemtið er av sama intelligenta slagi í matsendingunum hjá Pricebrøðrunum (DR2), sum heldur ikki fornokta tað søta, feita og góða, umframt at teir hava eitt stuttligt og sjarmerandi brøðraspæl, har teir t.d. altíð royna at yvirganga hvønn annan.

Bestu matsendingarnar eru helst tær við vertum, sum bæði hava vitan og skil fyri mati samstundis sum tey hava humor og persónligheit. Eina tílíka havi eg enn eftir at síggja á føroyskum. Eg veit í grundini ikki um tað yvirhøvur ber til at gera eina føroyska matsending, sum ikki er eitt sindur kiksað, men undirhaldandi hava tær allar verið, føroysku matsendingarnar, serliga tann fyri nøkrum árum síðani, tá vit í hvørjari sending vórðu presenteraði fyri hvítleykinum, sum var hann ekstraterestriellur innan matgerðina, nakað heilt og fullkomiliga nýtt og eksotiskt. Í teimum sendingunum varð bótamoli frá Knorr brúktur sum ultimativt krydd, óansæð hvør rættur talan var um. Sera stuttligar sendingar.

Ja eg veit. Tað er so lætt at havast at og sláa alt upp í glens, men satt at siga so sakni eg eina føroyska matsending, sum á onkran hátt tekur støði í mínum egna føroyska gerandisdegi og nú eg siti í hálvmyrku stovuni kyknar ein tanki í mínum altíð nokkso svanga og harav kanska hallusinerandi heila: Skuldu vit báðar á listablogginum kanska keypt okkum hvør sína Puch Maxi og etið og flent okkum gjøgnum alt Føroya land meðan vit tóku alla herligheitina upp við óstillum (og snikutum) kamera. Hevði tað ikki verið óluksáliga gott og herligt? Eitt reint hitt hjá Kringvarpinum ella hasum nýggja Rás2? -Eg veit enntá hvar okkara mat-roadmovie skuldi byrjað: - við suðuroyardrýlunum og rullupylsuni hjá eini vissari damu í Sandvík.

(KP)

Anker Mortensen

Eg hugsi, at Anker Mortensen mestur er animistur. Ikki tí, at hann er animistur út í odd og egg og at hann trýr, at andar og sálir eru á einum hægri menningarstigi. Heldur ikki tí, at hansara list minnir meg um listarlig avrik hjá indiánum ella øðrum sokallaðum skriftmálsleysum fólkasløgum. Á ongan hátt. Nei grundin til, at eg hugsi, at Anker Mortensen mestur er animistur og at hann trýr, at alt hevur eina sál, er tí at eg upplivi myndir hansara sum livandi.

Myndirnar hjá Ankeri Mortensen eru kensluligar, sárbærar, skaldsligar og kunnu á ein hátt nærum tykjast asketiskar, men samstundis standa tær á tambi við lívi. Tað er torført at siga greitt, hví myndirnar hjá Ankeri Mortensen tykjast mær at hava sítt egna lív, tí tað er jú heldur ein varhugi ella illgruni, enn at tað snýr seg um gjøgnumhugsaða greining. Kortini eru nakrir partar í verkunum hjá Ankeri Mortensen, sum halda mær fast í tí illgrunanum, at verkini eru livandi.

Tvørt at siga, so finni eg, at júst tað róliga, tað djúpa og tann sárbæri botnurin í myndunum hjá Ankeri Mortensen eru tekin um lívsstyrki. Í tí óendaliga friðinum, sum valdar í hansara verkum, eru ongi tekin um frásøgn. Har hendir antin sera lítið ella onki. Myndin hevur soleiðis ikki eina frásøgn við eini byrjan, einari miðju og einum enda. Myndin er ikki eitt liðugt úrslit, men vendir sær hinvegin opin til sín áskoðara. Verkið eggjar til eitt slag av samskifti millum tveir livandi skapningar, myndina og áskoðaran.

Eitt annað, ið gevur verkunum hjá Anker Mortensen lív, er hansara sjónligi kærleiki mótvegis tilfarinum, til málingina, til løriftið ella tað, hann málar á.

Anker Mortensen hevur gjørt royndir við nógvum ymsum, bæði heimagjørdum og hópframleiddum tilfari, og tað er sum um hann gevur tilfarinum stóra ávirkan á sínar myndir. Hann lurtar eftir tilfarinum og fylgir teimum kensluligu eginleikum, eitt ávíst tilfar nú hevur. Næstan sum um tilfarið er livandi og myndin verður skapað í einum samskifti millum listafólk og tilfar.

Varhugin um, at verkini hjá Ankeri Mortensen eru livandi, er eisini grundaður á, at hann umaftur og umaftur nýtir ávís hálvabstrakt motiv. Anker Mortensen hevur eitt úrval av eitt sindur undarligum, ógreiniligum skapleysum figurum í sínum verkum. Har er eitt nú ein, ið minnir eitt sindur um eina karamellu, ein figurur minnir um eitt træ, og ein annar minnir eitt sindur um eitt skýggj. Tað er eins og hesir figurar eru smáar, livandi verur, sum Anker Mortensen á eymligasta hátt hevur tikið til sín:”Tú tykist ikki rættulga at vera nakað, tú kanst sleppa við mær.” Nú fylgja hesar verur honum í øllum viðurskiftum og eru við til at blása lív hansara verk.

(IS)

Anker Mortensen fyllir runt

Anker 50

Á vegginum í eini stovu í einum húsum á Dalavegnum í Havn hongur ein hvítur og gulur málningur. Og tó, at hann hongur nokk so innarlaga og millum nógvar aðrar góðar myndir, er tað sum fyllir hann alla stovuna við sínum glógvandi hvíta og gula ljósi. Tað er Anker Mortensen, sum í 2000 málaði fantastiska málningin við heiti eftir sálminum hjá Kingo "Sum í gjøgnum sortar skýggja". Í dag, sunnudagin 27.mars fyllir listamaðurin 50 ár.

Anker Mortensen er Havnarmaður, sonur Hans og Sólvá Mortensen, sum búgva á Marknalíð í Havn. Anker eigur sonin Janus Ega, sum er vaksin í dag og dóttrina Sólju, sum doyði í eini syndarligari ferðsluvanlukku í 2005.

Anker hevur seinastu nógvu árini eisini búleikast í Keypmannahavn, har hann hevur sýnt fram í Galleri Trap og nú eisini í Galleri Borella, men hann er harumframt javnan boðin við á danskar og norðurlendskar felagsframsýningum, - eitt nú var hann við hjá Koloristunum í fjør. Anker Mortensen er millum stovnararnar av Heystframsýningini, har hann er limur og har hann sýnir fram á hvørjum ári í Listahøllini á Skipasmiðjuni. Saman við Aggi Ásgerð Ásgeirsdóttir og Guðrið Poulsen hevur hann prýtt skúlan í Hovi við verkinum Gásamál (2009)

Tá Anker Mortensen fyrstu ferð skuldi sýna fram í gallarínum hjá Jørgen Trap-Jensen í 2002 var tað við viðmæli frá sjálvum Ingálvi av Reyni á innbjóðingarkortinum og hóast Anker tá tóktist at vera væl meira radikalur og progressivur, er lítið at ivast í, at hann kennir seg skyldan við djarva og sjálvkritiska vegaran á Lützenstrøð, sum málaði bestu verk síni á ellisárum. Eg havi goymt gamla innbjóðingarkortið frá Galleri Trap, har Ingálvur av Reyni hevur skrivað: "Med få, ofte meget beskedne midler siger Anker Mortensen betydelig mere end vi andre gør med store armbevægelser. Hans rene maleri åbenbarer for os meget mere end det vi ved først blik får øje på."- Talan er als ikki um skyldskap av tí slagnum, sum vit kenna alt ov væl, har tann yngri listamaðurin dúvar uppá at  herma eftir teimum listarligu frambrotunum, sum eldri listamaðurin hevur framt. Nei, Anker er væl meira sjálvstøðugur listamaður enn sum so og kundi ikki droymt um at hermt eftir hvørki einum ella øðrum uttan kanska bara eitt lítið sindur eftir Viderø, Tarkovsky og Regin Dahl og tað bert tá tað kemur til klædna-,skegg- og sangstíl. Hansara serstaki klædnastílur við serligum tokka til floyalsbuksur hevur í mong ár gingið beinleiðis í móti galdandi mótamyndini, men skal als ikki fatast sum vantandi forfeingiligheit ella líkasæla. Anker Mortensen er beint tvørturímóti fullborin estetikari og í øllum tí hann ger, er ein egin vøkur poesi, sum er estetisk, men sum eisini er asketisk av lyndi.
Skyldskapurin við Ingálv av Reyni er andaligur og snýr seg um sjálvt lyndislagið hjá abstraktiónini. Eg minnist enn fyrstu ferð, eg legði merki til hetta serstaka lyndið. Tað var á Ólavsøkuframsýningini í 1996, tá myndin "Vøtn, hyljar og varðar uppi á Reynsmúlalág" hekk so ovarlaga sum hevði hon sjálv otað seg upp eftir vegginum av berum vektloysi. Hansara myndir vóru tær mest ótraditionellu á framsýningini tað árið og eg minnist, at onkrir framsýningargestir ikki skiltu estetikkin, men hildu hetta vera eitt dømi uppá nýggju klæði keisarans; ljót, skeivt skrødd pappírspetti, klistrað á papp og nakrar skeivar pennastrikur - so ófantaligar, at eitt seks ára gamalt barn hevði gjørt tær beinari. Tey, ið hava roynt tað, vita at tað í grundini als ikki er lætt at gera tílíkar skeivar strikur, sum er skeivar uppá tann náttúrliga, spontana mátan.

Anker Mortensen hevur yvirhøvur verið óvanliga leitandi og opin í mun til hvat vit hava verið von við innan føroyska list. Læruárini í Danmark og Polen og tíðin aftaná vóru merkt av eksperimentum og tilfarsgransking, har hann skræddi, klipti og teknaði við blekki, blýanti og oljukriti uppá alt slag av pappírið, sum ofta var límað á eitt størri pappír. Tað hvíta tíðarskeiðið var í hæddini, tá hann saman við listamonnunum Bjarne Werner Sørensen og Tóroddi Poulsen hevði framsýningina Corda Atlantica í Keypmannahavn. Á hesi poetisku framsýningini hekk ein røð av hvítum myndum, sum vórðu nevndar ikonir og sum góvu eina ábending um hvussu stóran týdning, tað andaliga hevði og enn hevur í hansara verkum, ið ofta innihalda afturminningar til eitt sakleyst og gandað barndómsunivers uttan rationel ella realistisk mørk. Tó at vit sum áskoðarar onkuntíð kennast við ímyndandi liðir í myndunum, er myndamálið grundleggjandi abstrakt. Miðað verður eftir at lýsa ein innara, andaligan veruleika. Íblásturin til verkini stavar frá minnum, sansaligum upplivingum í náttúruni av vindi og sól ella fuglasangi og frá bókmentum, frá yrkingum og aðrari myndlist. Hann byggir málningarnir upp av tjúkkum, kompaktum løgum av máling og av tunnum litfarrum, sum hevur við sær, at myndirnar ofta tykjast hava stóra og rúmliga dýpd. Rúmdin kann vera hvít, blá, ljósareyð ella svørt og í hesum myndarúmi, sum í seinastuni eisini ofta hevur verið grátt, sveima ymsir lutir, skap, symbol, tekin og formar, ið á poetiskan, abstraktan hátt røra okkum inn á sálina.

Anker Mortensen fekk 3 mánaðars starvsløn, nú mentanargrunnurin herfyri býtti út og hann arbeiðir í løtuni fram móti eini serframsýning í Listahøllini á Skipasmiðjuni, sum letur upp í summar (1.juli). Vit á Listablogginum gleða okkum til framsýningina og ynskja Anker hjartaliga til lukku á 50 ára føðingardegnum.

(KP)

Jóhan Martin á várframsýningum

Í morgun skínur sólin við eini slíkari megi, at tað kann næstan ikki vera talan um annað enn um vársól. Tað er vár og við várinum koma várframsýningar. Ungi listamaðurin Jóhan Martin Christiansen úr Havn er í løtuni umboðaður bæði á Várframsýningini í Listasavninum í Havn og á Charlottenborg í Keypmannahavn. Hann er serstakur í føroyskum listahøpi við tað, at hann fyrst og fremst arbeiðir við hugskotsgrundaðari list, ella konseptlist, sum tað eisini nevnist. Umframt at hann luttekur á teimum báðum várframsýningunum stendur hann eisini fyri eini herligari gluggaframsýning í Istedgade 107, sum vit eisini seta myndir inn av her, sum listamaðurin sjálvur hevur tikið. Á heimasíðuni http://www.kopenhagen.dk/ skilja vit, at Jóhan Martin sjálvur hevur ein blog: TIP: Tjeck Jóhan Martin Christiansen og hans blog: johanmartinchristiansen.blogspot.com/

Síðsta vikuskiftið við Hanna Bjartalíð

GULLNÁM eitur framsýningin hjá Hanna Bjartalíð í Steinprentið. Hevur tú ikki sæð framsýningina, so unn tær eina løtu í fínum selskapi við evnaríka listamanninum, sum í løtuni at kalla skúmar yvir av listarligum hugskotum. Ein partur av verkunum eru myndir, ið eru settar saman í kollasjum. Tær eru fullar av týdningum, sum ganga ymsar leiðir, men sum allíkavæl tykjast snúgva seg um tilveruna og um listarliga skapan á hugvekjandi øðrvísi hátt. Kollasjurnar eru settar saman av tusjteknaðum mynstrum og myndevnum, sum geva myndunum eitt frískt, ótraditionelt árin, sum minnir um ódýrar barnatekningar, men talan er sjálvandi um serligar tusjlitir, sum ikki ávirkast av tíðarinnar tonn.

Standmyndirnar ella objektini tykjast fyri tað mesta meira introvert ella kúrrari enn myndirnar, men tey eru ómetaliga originalur og áhugaverdur partur av verkinum hjá Hanna Bjartalíð. Nú hongur framsýningin bert hetta vikuskiftið aftrat og tað er keðiligt hjá okkum, men gott hjá teimum, ið hava ognað sær verk at fáa tey heim at njóta. Framsýningin GULLNÁM í Steinprenti letur aftur sunnudagin 27.mars.
(KP)

http://listinblog.blogspot.com/2011/02/vl-vitja-gullnam.html

http://listinblog.blogspot.com/2011/02/hanni-bjartali.html

Yndislistaverkið - Guðrið Poulsen

Okkum er sent svar uppá fyrispurningin, sum vit sendu listafólkum um at skriva okkum nakrar reglr um listaverkið teimum dámar best. Listafólkini eru jú tey serkøn og hetta Mariumessubrævið frá Guðrið Poulsen er dømi um júst tað serkøna eygað, sum leggur til merkis ymiskt, sum vit ikki geva okkum far um. Eg gleði meg aftur at ganga niðan aftur fram við Mariukirkjuni... -Latið okkum nýta høvið til aftur at heita á listafólk at senda okkum nakrar reglur um teirra yndisverk til inspiratión og gleði fyri okkum øll.

Mariumessa um várið, 25.mars

Mong eru yndislistafólkini og óteljandi listaverkini, eg kundi rópt míni yndislistaverk.
Kriteriini kunnu vera so ymisk.
Tekningin, sum beiggi mín gjørdi, tá ið hann var 6? Framúr.
"Várofrið", ið Nina Kavtaradze á ógloymandi, dramatiskan hátt framførdi her heima, einaferð í 80'unum. Eitt slag beint í solar plexus: øll tilvera mannaættarinnar samanfatað í einum verki!
Og listaverkini leggjast alla tíðina aftur at.
Listafólkini opinberast fyri tær, sum sólarglæma í toku. Eitt fríggjakvøld her fyri legðist Arvo Pärt aftur at yndislistalistanum. Har var ein pulsur, eitt ósvikaligt stev sum vísti á menniskjans endaleysu gonguferð. Millum fagnaðarróm og markleysa sorg.
Hvat við Godot? Hálvgum akandi heim á knøunum í svartasta vónloysi, nú Beckett og Eyðun og allir hinir høvdu opinberað tilverunar meiningsloysi fyri mær. Sum eitt stórt, tómt hol? Ein grøv.
Listin, sýgur teg gramliga út á ógrunt hav, -og blakar teg -trygt?- uppá sandin aftur.
So. Nóg mikið er at taka av.

Men eg velji eitt listaverk her í mínum nærumhvørvi. Eitt verk eg dagliga kann skoða, fegnast um og undrast á.

Tað er verkið Maria Moy eftir Sven Havsteen- Mikkelsen við Mariukirkju, beint við viðarlundina.

Hetta er ein glasmosaikk, einkul, í reinum litum. Myndin man vera eitt sindur hægri enn manshædd og býtt sundur í trý. Glasbrotini eru løgd í cement, og ljós lýsir gjøgnum glasið. Myndin er uppbygd sum ein stór sól við einum ótali av spíssum og rundan um sólina sveima tólv smáar, skyggjandi gyltar stjørnur. Niðari partur av myndini er blágrøn alduskap. Verkið er frá 1988.

Eftir mínum tykki er samanrenningin millum listaverk og byggilist hepnast til fulnar. Verkið er sjálvstøðugt, og brýtur frá í tilfari og úttrykki, men er samstundis greiðliga ein partur av heildarmyndini. Verkið er partur av einari kirkju og er beint við høvuðsdyrnar. Tað er sum listamaðurin velur at elta aldargomlu kirkjulistasøguligu slóðina frá rósuvindeygunum, men við einum meira nútímans úttrykki, sum hóskar til byggilistina. Myndin er tíðarleys og reinsað fyri patos og postulat. Tilfarsliga er verkið beskeðið, glas og beton, grovliga evnað til. Verkið roynir á ongan hátt at sleiskast fyri mær. Tað er og livir í kraft av skiftandi sólarljósinum, og tá ið myrkt er, er verkið kámt og grátt.

Her er rúm fyri tulking. Av tí sama kann eg altíð venda aftur, í skiftandi veðri og ljósi. Vóna og undrast.

Heitið Maria Moy er heldur sjáldsamt, tí vit hugsa sum oftast um ikonmyndina av Mariu moy, tá vit hoyra hana nevnda. Men fryntligu nunnurnar greiða mær frá, at Maria moy er umrødd í Opinberingini 12. Kap, vers 1 soleiðis:

Stórt tekin sást av Himli: Kvinna,
klædd í sólina, við mánanum undir fótunum
og krúnu av tólv stjørnum á høvdinum.

Sven Havsteen-Mikkelsen letur hetta sentrala motivið hjá katolikkum í ein súmbolskan búnað, sum kann galda langt út um tíð og rúm. Tað er væl gjørt.

Steffan-framsýning endar

Sunnudagin 27.mars letur framsýningin Steffan Danielsen - Tómleikans poesi aftur á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn. Tað var íslendski listsøgufrøðingurin Aðalsteinn Ingólfsson, ið setti framsýningina saman av myndum, sum partvíst eru í ogn Listasavnsins og í privatari ogn. Emil Thomsen eigur t.d. omanfyristandandi høvuðsverk Á Geilini, sum er brúkt á bannara og á plakat. Framsýningin varð ummæld í Weekendavísini og í Politiken og ummælararnir tykjast samdir um, at framsýningin er ov lítil og at hølini eru ov lág og smá. Samstundis er eingin ivi um, at ummælararnir halda, at Steffan Danielsen er framúr listamaður, ið hevur uppiborið eina stóra framsýning í Danmark. Og tað er jú ikki so galið. Eisini hevur alstórur áhugi verið á framsýningini fyri at keypa bókina um Steffan Danielsen, sum Emil Thomsen gav út, John Dalsgarð legði til rættis og sum eg skrivaði tekstin til, so tilsamans hevur framsýningin havt eitt positivt árin fyri umboðanina av okkara framúrskarandi listamanni uttanlands. Áhugi er eisini aðra staðni fyri at gera eina meira umfatandi framsýning av myndunum hjá Steffani Danielsen, so tað kann gerast spennandi. Sjálv eri eg als ikki í iva um, at verkini hjá Steffani Danielsen kunnu klára seg alla staðni, tí tey eru so ómetaliga egin og sterk.

http://bryggen.dk/default.asp?news=147&Doc=9

(KP)